سندرم گیرافتادگی فمورو استابولار (Femoroacetabular Impingement یا FAI) یکی از دلایل شایع درد در ناحیه لگن و هیپ است. این مشکل زمانی رخ میدهد که استخوانهای مفصل ران به شکلی غیرطبیعی با یکدیگر برخورد میکنند. این تماس نادرست، حرکت روان مفصل را مختل کرده و به مرور زمان باعث درد، التهاب و محدودیت حرکتی میشود. اگر این عارضه درمان نشود، میتواند به آسیبهای جدیتری مانند پارگی لابروم یا حتی آرتروز زودرس مفصل ران منجر شود. خوشبختانه، فیزیوتراپی به عنوان یک روش درمانی مؤثر و غیرجراحی، نقش کلیدی در مدیریت این سندروم و بازگرداندن فرد به فعالیتهای روزمره دارد. در این مطلب از فیزیوتراپی راحیل به نقش فیزیوتراپی در درمان سندرم گیرافتادگی فمورو استابولار خواهیم پرداخت.
گیرافتادگی فمورو استابولار
سندرم گیرافتادگی فمورو استابولار (FAI) چیست؟
مفصل هیپ یا ران، یک مفصل گوی و کاسهای است. در این مفصل، سر استخوان ران (فمور) که شبیه به یک گوی است، درون حفره استابولوم در لگن که شبیه به یک کاسه است، قرار میگیرد و حرکت میکند. در حالت طبیعی، این دو استخوان به نرمی روی هم میلغزند. اما در افراد مبتلا به سندرم گیرافتادگی فمورو استابولار، به دلیل وجود ناهنجاری در شکل سر استخوان ران یا حفره لگنی، این حرکت روان مختل میشود. در حین انجام برخی حرکات خاص، این دو بخش به هم گیر کرده و باعث ایجاد درد و آسیب به بافتهای اطراف مفصل میشوند.
انواع گیرافتادگی هیپ در سندروم FAI
سندرم گیرافتادگی فمورو استابولار به طور کلی به دو نوع اصلی تقسیم میشود، هرچند بسیاری از افراد ترکیبی از هر دو نوع را تجربه میکنند:
- گیرافتادگی نوع کَم (Cam): در این حالت، سر استخوان ران (بخش گوی مانند) شکل کاملاً گردی ندارد و یک برآمدگی استخوانی اضافه دارد. این برآمدگی هنگام حرکت، به لبه حفره لگنی گیر کرده و باعث سایش و آسیب به غضروف مفصل میشود.
- گیرافتادگی نوع پینسر (Pincer): در این نوع، مشکل از حفره لگنی (استابولوم) است. لبههای این حفره بیش از حد رشد کرده و سر استخوان ران را بیش از اندازه میپوشاند. این پوشش اضافی باعث میشود که در حین حرکت، گردن استخوان ران به لبه حفره برخورد کند.
- نوع ترکیبی: بسیاری از بیماران همزمان دچار هر دو نوع گیرافتادگی کم و پینسر هستند.
علائم شایع FAI
علائم این سندروم ممکن است به تدریج ظاهر شوند و با فعالیت تشدید شوند. شایعترین نشانهها عبارتند از:
معاینه رایگان توسط فیزیوتراپیست محسن بیات
اطلاعات تماس خود را وارد کنید.
توجه داشته باشید؛ فیزیوتراپی راحیل در شهر اصفهان قرار دارد.- درد در ناحیه کشاله ران یا جلوی مفصل ران.
- درد در قسمت باسن یا کمر.
- تشدید درد هنگام نشستن طولانی، دویدن، پریدن یا حرکات چرخشی لگن.
- کاهش دامنه حرکتی مفصل هیپ، به خصوص در حرکات چرخشی.
- احساس قفل شدن، گرفتگی یا صدای تق تق زانو هنگام راه رفتن.
- کاهش توانایی در انجام فعالیتهای ورزشی.
- احساس سفتی در مفصل هیپ.
نقش کلیدی فیزیوتراپی در درمان سندروم گیرافتادگی فمورو استابولار
نقش کلیدی فیزیوتراپی در درمان سندرم گیرافتادگی فمورو استابولار
فیزیوتراپی به عنوان خط اول درمان غیرجراحی برای سندروم FAI شناخته میشود و در بسیاری از موارد میتواند جایگزین بسیار مؤثری برای جراحی باشد. هدف اصلی فیزیوتراپی، کاهش درد، بهبود عملکرد حرکتی مفصل و جلوگیری از پیشرفت آسیب است.
ارزیابی اولیه در فیزیوتراپی
در جلسه اول، فیزیوتراپیست یک ارزیابی جامع انجام میدهد تا برنامه درمانی مناسبی را طراحی کند. این ارزیابی شامل موارد زیر است:
- بررسی سوابق پزشکی: سوالاتی در مورد زمان شروع درد، فعالیتهایی که درد را تشدید میکنند و درمانهای قبلی پرسیده میشود.
- معاینه فیزیکی: شامل لمس نواحی دردناک برای شناسایی منشأ درد.
- اندازهگیری دامنه حرکتی: بررسی میزان حرکت مفاصل هیپ، ستون فقرات، زانو و مچ پا.
- ارزیابی قدرت عضلات: سنجش قدرت عضلات اطراف لگن و اندام تحتانی.
- تستهای تخصصی: انجام مانورهای خاص برای تشخیص گیرافتادگی در مفصل هیپ.
- ارزیابی تعادل و حس عمقی: بررسی توانایی بدن در حفظ تعادل.
روشهای درمانی فیزیوتراپی برای FAI
برنامه درمانی فیزیوتراپی برای هر فرد به صورت اختصاصی طراحی میشود و معمولاً شامل ترکیبی از روشهای زیر است:
- تمرینات کششی و تقویتی: این تمرینات با هدف کاهش فشار روی مفصل و تقویت عضلات حمایت کننده اطراف ران مانند عضلات سرینی (باسن) و عضلات مرکزی بدن (Core) طراحی میشوند. کشش عضلات همسترینگ و چهار سر ران نیز به بهبود انعطافپذیری کمک میکند.
- اصلاح الگوهای حرکتی: فیزیوتراپیست با بررسی نحوه راه رفتن، نشستن و سایر حرکات شما، الگوهای حرکتی نادرست را شناسایی کرده و حرکات اصلاحی را آموزش میدهد تا تماس استخوانها به حداقل برسد.
- درمان دستی (Manual Therapy): این روش شامل تکنیکهای تخصصی مانند موبیلیزیشن (حرکت دادن مفصل) و ماساژ بافت نرم است که به کاهش درد، افزایش انعطافپذیری و بهبود عملکرد مفصل کمک میکند.
- درمان عصبی عضلانی: این تمرینات برای بازآموزی عضلات و بازگرداندن راستای صحیح ستون فقرات، هیپ و زانوها انجام میشود. هدف اصلی، حفظ بهترین وضعیت ممکن برای مفاصل جهت به حداقل رساندن فشار و کشیدگی است.
- استفاده از مدالیتهها: گاهی فیزیوتراپیست از دستگاههایی مانند اولتراسوند، تحریکات الکتریکی (TENS)، گرما یا یخ برای کاهش درد و التهاب استفاده میکند.
مدت زمان بهبودی سندرم گیرافتادگی فمورو استابولار چقدر است؟
پاسخ بدن هر فرد به درمان متفاوت است. با این حال، به طور کلی بیماران پس از ۲ تا ۳ هفته فیزیوتراپی منظم، متوجه تغییرات مثبت در کاهش درد و بهبود دامنه حرکتی و قدرت عضلات خود میشوند. یک دوره کامل درمانی ممکن است تا ۶ هفته طول بکشد و پس از آن، بیمار باید برنامه تمرینی خود را در منزل ادامه دهد. اگر پس از اتمام دوره کامل فیزیوتراپی، درد و محدودیت همچنان باقی بماند، ممکن است نیاز به بررسی گزینههای درمانی دیگر مانند جراحی وجود داشته باشد.
سوالات متداول در مورد سندرم گیرافتادگی فمورو استابولار
۱. فیزیوتراپی چگونه به درمان سندروم گیرافتادگی هیپ کمک میکند؟
فیزیوتراپی با تقویت عضلات اطراف مفصل هیپ، بهبود دامنه حرکتی، اصلاح الگوهای حرکتی نادرست و کاهش التهاب، به کم کردن فشار روی مفصل کمک میکند. این اقدامات باعث کاهش درد و بهبود عملکرد کلی فرد میشود.
۲. آیا فیزیوتراپی به تنهایی برای درمان FAI کافی است؟
در بسیاری از موارد، فیزیوتراپی یک روش درمانی بسیار مؤثر است و میتواند نیاز به جراحی را برطرف کند. با این حال، اگر آسیب ساختاری مفصل شدید باشد یا درمانهای غیرجراحی مؤثر واقع نشوند، ممکن است پزشک جراحی را توصیه کند.
۳. دوره درمان فیزیوتراپی برای FAI معمولاً چقدر طول میکشد؟
طول دوره درمان به شدت علائم و پاسخ بدن فرد به تمرینات بستگی دارد. به طور معمول، یک دوره درمانی بین چند هفته تا چند ماه طول میکشد. مشاهده بهبودی قابل توجه معمولاً پس از ۲ تا ۳ هفته آغاز میشود و دوره کامل ممکن است حدود ۶ هفته زمان ببرد.
