تورتیکولی یا کجی گردن چیست؟ بررسی درمان با فیزیوتراپی

کجی گردن یا تورتیکولی یکی از اختلالات شایع در ناحیه گردن است که با انحراف غیرطبیعی سر به یک سمت و گاهی محدودیت در حرکت گردن همراه است. این مشکل می‌تواند باعث درد، کاهش دامنه حرکتی گردن و اختلال در فعالیت‌های روزمره شود و درنتیجه کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد.

شناخت صحیح تورتیکولی و علل ایجاد آن اهمیت زیادی دارد، زیرا تشخیص و درمان به‌موقع می‌تواند از بروز عوارض بلندمدت جلوگیری کند. لازم به ذکر است که این اختلال تنها محدود به کودکان نیست و می‌تواند در بزرگسالان نیز رخ دهد، هرچند شیوع و علل آن در هر گروه سنی متفاوت است.

تورتیکولی چیست

تورتیکولی چیست؟ معرفی انواع و ویژگی‌های هر نوع

تورتیکولی یا کجی گردن به انحراف غیرطبیعی گردن به یک سمت گفته می‌شود که معمولاً با چرخش یا کج شدن سر همراه است. این وضعیت می‌تواند دامنه حرکتی گردن را محدود کند، باعث درد و ناراحتی شود و در فعالیت‌های روزمره اختلال ایجاد کند.

انواع تورتیکولی

تورتیکولی بر اساس زمان بروز، علت ایجاد و نحوه تظاهر، به چند نوع اصلی تقسیم می‌شود. شناخت دقیق نوع تورتیکولی در تعیین روش درمانی مناسب، به‌ویژه برنامه فیزیوتراپی، اهمیت زیادی دارد. در ادامه انواع تورتیکولی همراه با توضیحات دقیق آورده شده است:

انواع تورتیکولی ممکن است شدت و علائم متفاوتی داشته باشند و انتخاب روش درمانی مناسب به نوع، علت و سن بیمار بستگی دارد. شناخت دقیق نوع تورتیکولی به فیزیوتراپیست و پزشک کمک می‌کند تا برنامه درمانی مؤثر، شامل تمرینات کششی، تقویتی و اصلاح وضعیتی، طراحی شود.

علل ایجاد تورتیکولی

علل ایجاد تورتیکولی؛ دلایل شایع و نادر کجی گردن

تورتیکولی یا کجی گردن می‌تواند ناشی از عوامل متعددی باشد و شناخت علت دقیق آن برای برنامه درمانی به‌ویژه فیزیوتراپی اهمیت زیادی دارد. علل ایجاد تورتیکولی معمولاً به چند دسته اصلی تقسیم می‌شوند که هر کدام مکانیسم و علائم خاص خود را دارند. در این میان، برخی افراد ممکن است در ابتدای بروز علائم به دنبال تشخیص دیسک گردن در خانه باشند تا علت درد یا محدودیت حرکت خود را سریع‌تر بررسی کنند، هرچند توصیه می‌شود برای تشخیص دقیق همیشه به پزشک مراجعه شود.

1. علل عضلانی؛ کوتاهی و اسپاسم عضله SCM

یکی از شایع‌ترین علل تورتیکولی کوتاهی یا اسپاسم عضله SCM (Sternocleidomastoid) است. در این حالت عضله یک طرف گردن کوتاه یا منقبض می‌شود و باعث کشیده شدن سر به همان سمت می‌گردد. این حالت معمولاً در تورتیکولی مادرزادی دیده می‌شود، اما در بزرگسالان نیز می‌تواند به دلیل اسپاسم یا عدم تعادل عضلانی رخ دهد.

2. علل عصبی؛ فلج و اختلال عملکرد عصب‌ها

اختلالات عصبی می‌توانند باعث تورتیکولی شوند، مانند فلج یا آسیب به عصب‌های گردن که کنترل عضلات را مختل می‌کند. در این شرایط عضلات به‌طور نامتقارن فعالیت می‌کنند و سر به سمت یک طرف کشیده می‌شود. این نوع تورتیکولی معمولاً در بزرگسالان یا پس از آسیب عصبی دیده می‌شود.

3. علل اسکلتی؛ نقش مهره‌های گردن در کجی

مشکلات ساختاری در مهره‌های گردنی نیز می‌توانند باعث کجی گردن شوند. تغییر شکل یا ناهنجاری در مهره‌ها باعث می‌شود سر و گردن به سمت یک طرف کج شود و حرکت طبیعی گردن محدود گردد. این نوع تورتیکولی ممکن است با درد یا اختلالات حرکتی همراه باشد.

4. ضربه یا آسیب؛ تأثیر ضربه و آسیب‌ها

ضربه‌های فیزیکی به گردن یا شانه می‌توانند باعث تورتیکولی اکتسابی شوند. آسیب به عضلات، رباط‌ها یا مفاصل گردن می‌تواند منجر به اسپاسم عضلانی و انحراف سر گردد. این حالت معمولاً حاد است و در صورت درمان زودهنگام با فیزیوتراپی قابل بهبود است.

5. دلایل کمتر شایع؛ تومور، التهاب و بیماری‌های نادر

گاهی اوقات تورتیکولی ناشی از بیماری‌های نادر مانند تومورها، التهاب یا عفونت‌های گردن ایجاد می‌شود. این نوع تورتیکولی کمتر شایع است اما نیازمند بررسی دقیق پزشکی و درمان تخصصی است.

نشانه های کجی گردن

نشانه‌های کجی گردن؛ چه چیزهایی را باید شناخت؟

تورتیکولی یا کجی گردن می‌تواند با نشانه‌های ظاهری و عملکردی مشخص شود. شناخت این علائم به تشخیص به‌موقع و شروع درمان، به‌ویژه فیزیوتراپی، کمک می‌کند. شدت علائم بسته به نوع، علت و مدت زمان بروز تورتیکولی متفاوت است و در کودکان و بزرگسالان ممکن است پیامدهای متفاوتی داشته باشد.

1. سر به یک سمت کج و شانه‌های نامتقارن

یکی از بارزترین علائم تورتیکولی، کج شدن سر به یک سمت و نامتقارن شدن شانه‌ها است. این تغییر وضعیت معمولاً هنگام ایستادن یا نشستن قابل مشاهده است و نشان‌دهنده عدم تعادل عضلانی یا ساختاری در گردن است.

2. محدودیت حرکت گردن

افراد مبتلا به تورتیکولی اغلب نمی‌توانند گردن خود را به طور کامل به طرفین بچرخانند یا خم و راست کنند. این محدودیت حرکتی می‌تواند فعالیت‌های روزمره مانند رانندگی، نگاه کردن به اطراف یا ورزش را مختل کند.

3. درد یا حساسیت در گردن

تورتیکولی می‌تواند باعث درد و حساسیت در ناحیه گردن شود، به‌ویژه در عضلات SCM و اطراف شانه. درد ممکن است هنگام حرکت گردن یا فشار وارد کردن روی عضلات تشدید شود.

4. مشکلات رشد یا تغییر شکل صورت در کودکان

در کودکان، تورتیکولی شدید یا طولانی‌مدت می‌تواند باعث تغییر شکل صورت، اختلاف ارتفاع شانه‌ها و مشکلات رشد استخوان‌های گردن و جمجمه شود. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب برای پیشگیری از این عوارض اهمیت زیادی دارد.

تشخیص کجی گردن؛ روش‌ها و مراحل بررسی

تشخیص دقیق تورتیکولی برای تعیین درمان مناسب، به‌ویژه برنامه فیزیوتراپی، اهمیت زیادی دارد. این فرآیند معمولاً شامل معاینه بالینی، بررسی سابقه پزشکی و در صورت نیاز استفاده از روش‌های تصویربرداری است تا علت و شدت اختلال مشخص شود. روش‌های اصلی تشخیص عبارت‌اند از:

1. معاینه فیزیکی توسط پزشک یا فیزیوتراپیست

در این مرحله، پزشک یا فیزیوتراپیست وضعیت گردن و شانه‌ها را بررسی می‌کند، دامنه حرکتی گردن اندازه‌گیری می‌شود و عضلات گردن لمس و ارزیابی می‌شوند. معاینه فیزیکی می‌تواند نوع و شدت تورتیکولی را مشخص کند.

2. بررسی تاریخچه پزشکی

سابقه پزشکی شامل زمان شروع علائم، بیماری‌های قبلی، آسیب‌ها یا جراحی‌های گردن و سابقه خانوادگی است. این اطلاعات به تشخیص علت دقیق و تعیین بهترین مسیر درمان کمک می‌کند.

3. تصویربرداری (رادیوگرافی، سونوگرافی، MRI)

در مواردی که تشخیص قطعی نیاز به بررسی دقیق ساختارهای عضلانی و استخوانی دارد، پزشک ممکن است از تصویربرداری استفاده کند. رادیوگرافی، سونوگرافی یا MRI به بررسی کوتاهی عضله، تغییر شکل مهره‌ها یا وجود عوامل نادر مانند تومور کمک می‌کنند.

اهمیت درمان به‌موقع تورتیکولی؛ پیشگیری و بهبود

درمان به‌موقع تورتیکولی یا کجی گردن نقش مهمی در جلوگیری از عوارض بلندمدت و بهبود کیفیت زندگی دارد. هرچه تشخیص و مداخله سریع‌تر انجام شود، احتمال موفقیت درمان غیرجراحی، به‌ویژه فیزیوتراپی، بیشتر خواهد بود. برخی از دلایل اهمیت درمان زودهنگام عبارت‌اند از:

• جلوگیری از عوارض بلندمدت: در صورت عدم درمان، تورتیکولی می‌تواند باعث تغییر شکل دائمی گردن، شانه‌ها و مهره‌های گردنی شود و عضلات به طور نامتقارن رشد کنند یا کوتاه شوند. درمان زودهنگام از ایجاد این عوارض جلوگیری می‌کند.
• بهبود ظاهر و عملکرد گردن: با درمان مناسب، وضعیت سر و شانه‌ها بهبود می‌یابد و دامنه حرکتی گردن افزایش پیدا می‌کند. این مسئله به بازگشت عملکرد طبیعی گردن در فعالیت‌های روزمره کمک می‌کند.
• افزایش کیفیت زندگی: کاهش درد، افزایش دامنه حرکتی و بهبود ظاهر گردن، زندگی روزمره را آسان‌تر می‌کند و اعتمادبه‌نفس فرد را افزایش می‌دهد. درمان زودهنگام باعث می‌شود فرد بدون محدودیت و ناراحتی، فعالیت‌های روزانه و اجتماعی خود را ادامه دهد.

راهکارهای درمان کجی گردن

راهکارهای درمان کجی گردن؛ از روش‌های غیرجراحی تا جراحی

تورتیکولی یا کجی گردن می‌تواند با روش‌های مختلف درمان شود که انتخاب روش مناسب به سن بیمار، شدت اختلال و علت زمینه‌ای بستگی دارد. درمان معمولاً با روش‌های غیرجراحی شروع می‌شود و در صورت نیاز، دارو یا جراحی مورد استفاده قرار می‌گیرد. هدف اصلی درمان، کاهش درد، بهبود دامنه حرکتی، اصلاح وضعیت گردن و جلوگیری از عوارض بلندمدت است.

1. درمان غیرجراحی کجی گردن

در بیشتر بیماران، درمان غیرجراحی اولین و مؤثرترین گزینه است و هدف آن اصلاح وضعیت گردن، کاهش درد و اسپاسم عضلات و جلوگیری از پیشرفت کجی گردن است. این روش به‌ویژه در کودکان و بزرگسالان با تورتیکولی خفیف تا متوسط مؤثر است و معمولاً شامل چند بخش اصلی می‌شود:

فیزیوتراپی و تمرینات کششی و تقویتی

• تمرینات کششی عضله SCM و عضلات جانبی گردن باعث افزایش انعطاف‌پذیری و کاهش کوتاهی عضلات می‌شود.
• تمرینات تقویتی عضلات ضعیف طرف مقابل، تعادل عضلانی گردن را بازمی‌گرداند و از برگشت کجی جلوگیری می‌کند.
• برنامه تمرینی معمولاً فردی‌سازی می‌شود و فیزیوتراپیست شدت و تعداد تکرارها را متناسب با سن و وضعیت بیمار تنظیم می‌کند.
• تمرینات ممکن است شامل خم کردن، چرخش و کشش ملایم گردن همراه با استفاده از ابزارهای ساده مانند توپ نرم یا کش‌های مقاومتی باشد.

علاوه بر این، در برخی موارد، درای نیدلینگ گردن می‌تواند به کاهش اسپاسم و بهبود انعطاف‌پذیری عضلات کمک کند و به‌عنوان مکمل فیزیوتراپی مورد استفاده قرار گیرد.

آموزش وضعیت صحیح بدن و حرکات روزمره

• اصلاح نحوه نشستن، ایستادن و خوابیدن به کاهش فشار روی عضلات گردن کمک می‌کند.
• آموزش حرکات روزمره مانند برداشتن اجسام، استفاده از گوشی و لپ‌تاپ و رانندگی، از تشدید کجی گردن جلوگیری می‌کند.
• رعایت وضعیت صحیح هنگام خواب، استفاده از بالش مناسب و اجتناب از قرار گرفتن سر در موقعیت‌های غیرطبیعی از بخش‌های مهم برنامه درمانی است.

ماساژ درمانی و تکنیک‌های رهاسازی عضلانی

• ماساژ عضلات سفت و منقبض شده گردن و شانه باعث کاهش اسپاسم و درد می‌شود.
• تکنیک‌های رهاسازی عضلانی مانند فشار ملایم و کشش تدریجی به بهبود خون‌رسانی و انعطاف عضلات کمک می‌کنند.
• این روش‌ها به‌ویژه در فاز اولیه درمان و قبل از شروع تمرینات تقویتی اهمیت دارند.

تمرینات حمایتی و هدگیر در کودکان

• در کودکان، عضلات هنوز در حال رشد هستند و درمان زودهنگام اهمیت زیادی دارد.
• تمرینات حمایتی شامل کشش ملایم، بازی‌های حرکتی و فعالیت‌های روزمره است که کودک را به حرکت صحیح گردن تشویق می‌کند.
• در موارد خاص، استفاده از هدگیر مخصوص (Cervical Orthosis) برای نگه داشتن سر در موقعیت صحیح، به اصلاح انحراف و پیشگیری از بدشکلی کمک می‌کند.

2. درمان دارویی کجی گردن

درمان دارویی معمولاً به عنوان روش کمکی در کنار فیزیوتراپی به کار می‌رود، نه به‌عنوان درمان اصلی. هدف از مصرف دارو، کاهش درد، کاهش اسپاسم عضلانی و ایجاد شرایط مناسب برای اجرای تمرینات کششی و اصلاحی است. انتخاب نوع و دوز دارو باید همیشه تحت نظر پزشک انجام شود، زیرا مصرف خودسرانه می‌تواند باعث عوارض جانبی شود. انواع داروهای مورد استفاده در درمان تورتیکولی:

مسکن‌ها (Analgesics)

• برای کاهش درد و ناراحتی گردن به کار می‌روند.
• معمولاً از داروهایی مانند استامینوفن یا داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مثل ایبوپروفن و ناپروکسن استفاده می‌شود.
• این داروها باعث می‌شوند بیمار بتواند تمرینات فیزیوتراپی را با راحتی بیشتری انجام دهد.

شل‌کننده‌های عضلانی (Muscle Relaxants)

• برای کاهش انقباض و اسپاسم عضلات گردن کاربرد دارند.
• معمولاً در مواردی تجویز می‌شوند که اسپاسم شدید مانع حرکات طبیعی گردن می‌شود.
• این داروها با کاهش تنش عضلانی، اجرای تمرینات کششی را آسان‌تر می‌کنند.
• ازجمله داروهای رایج می‌توان به متوکاربامول، باکلوفن یا تیزانیدین اشاره کرد (تحت نظر پزشک).

تزریق بوتاکس (در موارد خاص)

• در موارد تورتیکولی اسپاستیک یا مقاوم، ممکن است پزشک از تزریق بوتاکس (Botulinum Toxin) در عضلات منقبض شده استفاده کند.
• بوتاکس باعث شل شدن موقت عضله و کاهش اسپاسم می‌شود و معمولاً اثر آن چند ماه باقی می‌ماند.
• این روش باید حتماً توسط پزشک متخصص مغز و اعصاب یا فیزیوتراپیست متخصص در این زمینه انجام شود.

نکته مهم:

دارودرمانی به تنهایی نمی‌تواند باعث اصلاح وضعیت گردن شود، بلکه تنها شرایط لازم برای انجام مؤثر تمرینات فیزیوتراپی را فراهم می‌کند؛ بنابراین، مصرف دارو باید همیشه با یک برنامه درمانی جامع شامل فیزیوتراپی، تمرینات کششی و اصلاح وضعیت بدن همراه باشد.

3. درمان جراحی کجی گردن

درمان جراحی معمولاً زمانی مطرح می‌شود که روش‌های غیرجراحی مانند فیزیوتراپی، تمرینات اصلاحی و دارودرمانی نتوانند مشکل را برطرف کنند یا انحراف گردن به حدی شدید باشد که باعث بدشکلی دائمی یا محدودیت حرکتی جدی شود. هدف جراحی، اصلاح طول عضلات کوتاه‌شده، آزادسازی بافت‌های منقبض و بازگرداندن تعادل در ساختار گردن است. موارد نیاز به جراحی:

• تورتیکولی مادرزادی شدید که به درمان‌های فیزیوتراپی پاسخ نداده باشد.
• وجود تغییر شکل واضح در صورت، شانه یا ستون فقرات گردنی.
• محدودیت شدید حرکت گردن که مانع انجام فعالیت‌های روزمره شده است.
• وجود بدشکلی ساختاری در مهره‌ها یا استخوان‌های گردن.

انواع جراحی‌های مورد استفاده:

آزادسازی یا کوتاه کردن عضله SCM (Sternocleidomastoid Release)

• رایج‌ترین روش جراحی برای درمان تورتیکولی مادرزادی است.
• در این روش، عضله SCM که کوتاه یا منقبض شده است، از محل اتصال به ترقوه یا جناغ آزاد می‌شود تا طول طبیعی آن بازگردد.
• پس از جراحی، بیمار معمولاً نیاز به فیزیوتراپی منظم دارد تا حرکت طبیعی گردن بازیابی شود و از برگشت مجدد کجی جلوگیری گردد.

اصلاح ساختار اسکلتی یا استخوانی

• در تورتیکولی‌های ناشی از نقایص مادرزادی یا تغییرات مهره‌های گردنی (مثل جوش خوردن مهره‌ها)، ممکن است جراحی اصلاحی استخوانی انجام شود.
• این نوع جراحی پیچیده‌تر است و معمولاً توسط جراح ارتوپد یا جراح ستون فقرات انجام می‌شود.

فیزیوتراپی کجی گردن

نقش فیزیوتراپی در درمان تورتیکولی

فیزیوتراپی مؤثرترین و اصلی‌ترین روش درمانی در بیشتر انواع تورتیکولی، به‌ویژه نوع مادرزادی و وضعیتی است. هدف از فیزیوتراپی، افزایش انعطاف‌پذیری عضلات کوتاه‌شده، تقویت عضلات ضعیف، بهبود دامنه حرکتی گردن و اصلاح وضعیت کلی بدن است. علاوه بر این، در بسیاری از بیماران، فیزیوتراپی برای قوز گردن نیز به‌عنوان مکمل درمانی می‌تواند به بهبود وضعیت ستون فقرات و کاهش فشار روی عضلات گردن کمک کند.

در این روش، فیزیوتراپیست با ارزیابی دقیق وضعیت گردن، نوع و شدت انحراف، برنامه‌ای اختصاصی برای هر بیمار طراحی می‌کند.

1. تمرکز فیزیوتراپی بر کشش، تقویت و دامنه حرکتی

فیزیوتراپی با سه هدف اصلی دنبال می‌شود:

• کشش عضلات کوتاه‌شده (به‌ویژه SCM): انجام حرکات آرام و کنترل‌شده برای افزایش طول عضله و آزادسازی اسپاسم.
• تقویت عضلات ضعیف سمت مقابل: تا تعادل عضلانی برقرار شود و سر در وضعیت طبیعی قرار گیرد.
• افزایش دامنه حرکتی گردن: به بیمار کمک می‌کند بتواند سر را به‌طور کامل و بدون درد به دو سمت بچرخاند یا خم کند.

2. مثال‌هایی از تمرینات رایج فیزیوتراپی

در اینجا چند تمرین نمونه معرفی می‌شود (توصیه می‌شود زیر نظر فیزیوتراپیست انجام شوند):

• کشش آرام گردن: بیمار در وضعیت نشسته یا ایستاده، سر را به‌آرامی به سمت مخالف کجی می‌چرخاند تا کشش ملایمی در سمت کوتاه‌شده احساس شود.
• خم کردن جانبی کنترل‌شده: سر به‌آرامی به سمت شانه مقابل خم می‌شود (نه با فشار زیاد) تا عضله کوتاه‌شده کشیده شود.
• تمرینات تقویتی ایزومتریک: بیمار با دست مقابل مقاومت ایجاد کرده و تلاش می‌کند سر را به جهت مخالف کجی حرکت دهد، بدون اینکه واقعاً حرکت انجام شود.
• تمرینات بینایی و تعادل: در برخی بیماران (مخصوصاً کودکان)، تمرینات هماهنگی چشم و سر برای بهبود وضعیت حرکتی استفاده می‌شود.

نکته: در کودکان، تمرینات معمولاً به‌صورت بازی طراحی می‌شوند تا همکاری و انگیزه کودک افزایش یابد (مثلاً دنبال کردن اسباب‌بازی با چشم یا لمس شانه مقابل).

3. مدت زمان و روند درمان

مدت درمان بسته به نوع و شدت تورتیکولی متفاوت است:

• در نوزادان و کودکان خردسال، معمولاً با چند هفته تا چند ماه فیزیوتراپی منظم، بهبودی کامل حاصل می‌شود.
• در بزرگسالان یا موارد مزمن، ممکن است روند درمان طولانی‌تر باشد و نیاز به پیگیری چندماهه داشته باشد.
• جلسات فیزیوتراپی معمولاً ۲ تا ۳ بار در هفته برگزار می‌شود و تمرینات خانگی در بین جلسات ادامه می‌یابد.

4. اهمیت آموزش خانواده و پیگیری منظم

در تورتیکولی مادرزادی، همکاری والدین نقش تعیین‌کننده دارد. فیزیوتراپیست معمولاً تمرینات ساده‌ای را آموزش می‌دهد تا والدین در خانه انجام دهند و روند اصلاح عضله ادامه یابد.

• پیگیری منظم جلسات و اجرای صحیح تمرینات در خانه از بازگشت مجدد کجی جلوگیری می‌کند.
• در موارد شدیدتر، بازبینی دوره‌ای توسط فیزیوتراپیست و ارزیابی رشد گردن ضروری است.

فیزیوتراپی، هسته‌ی اصلی درمان تورتیکولی است. با تمرکز بر کشش، تقویت و اصلاح وضعیت بدن، می‌تواند در بیشتر موارد بدون نیاز به جراحی باعث بهبودی کامل شود. استمرار تمرینات و آموزش صحیح خانواده‌ها، به‌ویژه در کودکان، کلید اصلی موفقیت درمان است.

تورتیکولی؛ اختلالی قابل درمان با تشخیص و اقدام به‌موقع

تورتیکولی یا کجی گردن یکی از اختلالات شایع عضلانی–اسکلتی است که می‌تواند از دوران نوزادی تا بزرگسالی بروز کند. این مشکل در ظاهر ساده به نظر می‌رسد، اما در صورت عدم درمان به‌موقع، می‌تواند منجر به تغییر شکل دائمی گردن، درد مزمن و محدودیت حرکتی شود.

تشخیص زودهنگام، انتخاب روش درمانی مناسب و پیگیری منظم، کلید موفقیت در درمان این عارضه است. در بیشتر موارد، فیزیوتراپی و تمرینات اصلاحی به‌عنوان درمان اصلی می‌توانند عملکرد طبیعی گردن را بازگردانده و از نیاز به جراحی جلوگیری کنند. در موارد شدیدتر یا مقاوم، درمان دارویی یا جراحی اصلاحی ممکن است ضرورت پیدا کند.

در کودکان، همکاری والدین در انجام تمرینات خانگی و پیگیری جلسات فیزیوتراپی نقش بسیار مهمی دارد. در بزرگسالان نیز توجه به وضعیت بدن، اصلاح سبک زندگی و پیشگیری از حرکات غلط گردن، از عود مجدد بیماری جلوگیری می‌کند.

در مجموع، تورتیکولی با آگاهی، پیگیری و درمان به‌موقع به‌خوبی قابل کنترل و درمان است. ترکیب دانش تخصصی فیزیوتراپی با همکاری بیمار یا خانواده، مسیر بازگشت به زندگی طبیعی و بدون درد را هموار می‌کند.