لیزر پرتوان و مکانسیم عملکرد آن

روش لیزر درمانی و استفاده از لیزر پرتوان در واقع یکی از پیشرفت‌های مهم در علم پزشکی است. این روش با هدف درمان برخی از بیماری‌ها و بهبود علائم آن‌ها به کار می‌رود. یکی از دلایل محبوبیت این روش، کاهش هزینه نسبت به عمل های جراحی است. همچنین، عوارض و خطرات مربوط به عمل های جراحی نیز در این روش کمتر است.

روش لیزر درمانی به دلیل فرآیند کمتر و نتیجه سریعتر، دارای مزایایی نسبت به روش های بی خطر دیگر است. با این روش، بیماران می‌توانند به سرعت به نتیجه مطلوب درمانی برسند و درد را کاهش دهند.

با توجه به دقت و قدرت بالای لیزر، این روش برای درمان بیمارانی که با روش های مختلف بهبودی نیافته اند و یا به دلیل شرایط جسمی نمی توانند از داروها برای تسکین درد استفاده کنند، مناسب است. همچنین، این روش می‌تواند در درمان بیماری‌های مختلف نیز موثر باشد.

لیزر چگونه کار می کند؟

لیزر ها عمدتاً از سه قسمت ساخته شده اند:

• چشمه انرژی
• بخش تقویت کننده
• تشدید کننده اپتیکی
• پروب

1. چشمه انرژی:

این بخش از دستگاه، انرژی را از بیرون گرفته و به داخل دستگاه منتقل می کند. این چشمه انرژی می تواند از انرژی برق شهری یا هر منبع تولید انرژی دیگری تغذیه شود.

2. بخش تقویت کننده:

این بخش در داخل دستگاه لیزر قرار گرفته و می تواند یک محیط گازی یا یک کریستال جامد و یا یک قطعه فایبرگلاس باشد که انرژی دریافتی از چشمه انرژی را به انرژی  تابشی مورد نیاز تبدیل نماید. این قطعه در میان دو آینه قرار گرفته که به آن تشدید کننده اپتیکی اطلاق می شود.

3. پروب:

همه ی دستگاه های لیزر تراپی موجود در بازار شامل سه دسته پروب اصلی می باشند پروب قلمی، پروب خوشه ای و پروب اسکنر. پروب همان سری دستگاه لیزر است که درمانگر آن را در دست می گیرد و توسط آن نور و اشعه لیزر را به بافت آسیب دیده منتقل می کند.

• پروب قلمی:

یکی از مرسوم ترین نوع پروب موجود در بازار است که به جهت اینکه همانند یک قلم باریک است به پروب قلمی معروف شده است. این نوع پروب تنها یک تک اشعه نور را از خود منتشر کرده و مستقیماً آن را وارد بافت مورد نظر می کند. دقت نظر در استفاده از این نوع پروب بسیار بالا است.

• پروب خوشه ای:

پروب خوشه ای شامل سری گردی است که تعدادی اشعه را به طور همزمان از خود منتشر کرده و این نوع پروب توان بالاتری را برای رساندن نور به محل درد دارد

• پروب اسکنر:

پروب اسکنر ظاهری شبیه یک تبلت دارد که با اسکن محل درد و نقطه آسیب دیده اقدام به انتشار اشعه به آن بافت می نماید.

هنگام مراجعه به کلینیک و شروع درمان با لیزر ممکن است با هر کدام از دستگاه های لیزر مواجه شویم که درمانگر یا همان فیزیوتراپ بر اساس تشخیص خود نوع لیزر مناسب برای درمان را انتخاب می کند.

انواع لیزر کدامند؟

در اعمال فیزیوتراپی از دو نوع لیزر استفاده می شود. لیزر کم توان با سطح پائینی از انرژی وارد بافت آسیب دیده شده و عمدتاً برای تسکین درد، کاهش التهاب، بهبود جریان خون و تسریع فرآیند بهبودی استفاده می شود. این نوع لیزر به طور کلی برای آسیب های سطحی بهتر عمل می کند، اما عمق نفوذ کمی دارد و برای درمان آسیب های عمیق تر بهتر است از لیزر پر توان استفاده کرد.
لیزر پر توان، علاوه بر تسکین درد و بهبود جریان خون، قدرت نفوذ بالایی دارد و به خاطر توان بیشتری که تولید می کند، قادر به تسریع رشد بافت و ترمیم آسیب های عمیق تر است. این نوع لیزر معمولاً برای درمان آسیب های عمیق تر، مانند اسپاسم عضلانی یا پیشرفته ترین درمان های جراحی استفاده می شود. بنابراین، استفاده از هر نوع لیزر بستگی به نیازهای بیمار و نوع آسیب دیدگی دارد. هر کدام از این دو نوع لیزر دارای مزایا و محدودیت های خود هستند که باید توسط فیزیوتراپ تشخیص داده شود.

لیزر پرتوان چه کاربرد هایی دارد؟

•  کاهش درد:

لیزر پرتوان با افزایش ترشحات ضد درد در بدن به کاهش درد کمک می کند و همچنین مسیر سیگنال های ارسال درد به مغز را مسدود می کند و با این کار حساسیت مغز نسبت به درد را کاهش می دهد.

لیزر پرتوان می تواند با کاهش التهابات به کاهش درد ناشی از التهاب بخش آسیب دیده کمک شایانی نماید

• کاهش التهاب:

لیزر پرتوان با گشاد کردن عروق خونی در محل آسیب دیده به رساندن اکسیژن بیشتری به محل آسیب به کاهش تورم در این ناحیه کمک می کند و در نتیجه درد ناشی از این آسیب و تورم ها را کاهش می دهد

• بهبود سریع زخم:

لیزر پرتوان برای بهبود سریع انواع زخم ها بریدگی ها و سوختگی ها بسیار مفید است و می تواند به درمان هرچه سریع تر زخم کمک نماید. پوست بدن از ماده ای به نام کلاژن ساخته شده است که برای ساخته شدن کلاژن ها در بدن به فیبر و بلاست نیاز است که لیزر پرتوان سلول ها را برای ساخت فیبر و بلاست ها تحریک می کند در نتیجه کلاژن بیشتری تولید می شود و شرایت بهتری برای پیوند خوردن زخم در کمترین زمان فراهم می شود.

•  خون رسانی:

یکی دیگر از عملکرد های مفید لیزر پرتوان افزایش رگ های ریز خونی در محل آسیب دیده می باشد که با این کار خون رسانی به این ناحیه افزایش پیدا کرده و از ایجاد بافت های ضخیم و چسبنده در اطراف زخم جلوگیری می شود و زخم خیلی سریع تر از قبل بهبود پیدا می کند.

• بهبود عملکرد عصب:

یکی دیگر از اثرات درمان با لیزر پرتوان، افزایش سرعت تحریک و ترمیم بافت ها و عصب های آسیب دیده، بعد از آسیب می باشد. لیزرتراپی با افزایش قدرت سیگنال های فرستاده شده در ناحیه فیبر های عصبی، موجب بهبود اختلالات عضلانی وعصبی موجود در بدن بیمار شده و در نهایت به کاهش درد، افزایش عملکرد عصب، تسکین سوزش،کاهش کبودی و بی حسی و … کمک می کند.

• تسریع فرآیند ترمیم بافت و رشد سلول

این روش می تواند با نفوذ به عمیق ترین بافت های بدن موجب تحریک و تولید سلول های خاص در بدن شده و به دنبال این اتفاق انرژی در دسترس سلول ها را افزایش داده و قابلیت جذب مواد مغذی سلولی و همچنین دفع مواد زائد سلول ها را نیز افزایش دهد. در نهایت موجب بهبود سریع تر بافت های آسیب دیده بدن شده و به سرعت به ترمیم عضلات،تاندون ها و رباط ها می پردازد.

•  افزایش فعالیت متابولیک

درمان با لیزر پر توان می تواند موجب اکسیژن رسانی بهتر و بیشتر شده و به تامین مواد مغذی در سلول های خونی، افزایش فعالیت متابولیک، تولید بیشتر آنزیم های خاص بدن و … کمک کند و موجب بهبود وضعیت سوخت و ساز بدن و تقویت بافت ها و ترمیم آن ها شود.

چه آسیب ها و بیماری هایی با لیزر پرتوان قابل درمان هستند؟

• زخم ها و بریدگی های عمیق،
• زخم های پوستی ناشی از بیماری زونا،
• دیسک کمر و دیسک گردن،
• درد های مفصلی زانو و آرنج،
• خارپاشنه و تاندونیت،
• آرتروز،
• درد های مهره گردن و سیاتیک

همه از آسیب هایی هستند که تابه حال با استفاده از روش لیزر درمانی و لیزر پرتوان مداوا شده اند.

موارد منع درمانی با استفاده از لیزر پرتوان:

1. در صورتی که شخص مراجعه کننده به فیزیوتراپی باردار باشد باید از انجام روش لیزر درمانی خودداری شود
2. در صورتی که بیمار به سرطان پوست مبتلا باشد و یا از دارو هایی استفاده نماید که پوست را در برابر هر نوری حساس کند باید استفاده از لیزر پرتوان خودداری نمود
3. درصورتی که بیمار برای درمان زخمی به لیزر پرتوان روی آورد ابتدا باید مورد بررسی و آزمایش قرار گیرد که زخم عفونی نباشد. اگر زخم عفونی باشد باید از روش لیزر درمانی با لیزر پرتوان اجتناب کرد
4. روش لیزر درمانی برای بیماران مبتلا به صرع یا انواع سرطان ها نا مناسب است و باید از این نوع روش درمانی برای این بیماران حتما جلوگیری کرد
5. وجود تومورهای پوستی بدخیم و مصرف داروهای حساس کننده پوست به نور
6. وجود عفونت در ناحیه مورد درمان با لیزر
7. در بیماران مبتلا به صرع

فواید استفاده از لیزر پرتوان:

1. کاهش درد و التهاب ناشی از آسیب های مختلف از مهم ترین فواید لیزر پرتوان می باشد
2. اقدام به کمک در باز سازی و ترمیم بافت ها و عضلات از دست رفته
3. کاهش در زمان و مدت دوره درمانی و تسریع بهبودی بیماری ها
4. لیزر پرتوان عملکرد و فعالیت های مفاصل را بهبود می بخشد
5. با افزایش عروق خونی در نواحی آسیب دیده جریان خون را در این نواحی بهبود می بخشد
6. لیزر پرتوان به عملکرد رگ های عصبی بهبود می بخشد
7. افزایش پروتئین های کلاژن به منظور بهبود هرچه سریعتر زخم

استفاده از لیزر پرتوان در درمان بیماری های زیر کاربرد بیشتری دارد:

1. لیزر پرتوان و درمان درد گردن

با توجه به اینکه در امور شغلی و فعالیت های منزل افراد بیشتر از گذشته در حالت نشسته قرار دارند اگر در مدت زمان طولانی در طی روز گردن آن ها به حالت بدی قرار بگیرد می تواند زمینه ای برای بیرون زدگی دیسک گردن و درد های مفصلی و مهره ای در نواحی مختلف گردن خصوصا قسمت مهره پایینی گردن که به قفسه سینه متصل می شود احساس کرد زیرا بیشتر سنگینی سر و گردن و تعادل سر بر روی مهره های این نواحی قرار دارد.

گردن یکی از مهم ترین عضو های بدن است که در طول روز فعالیت ها و سنگینی بسیاری را متحمل می شود و اگر آسیبی به این قسمت از بدن وارد شود فرد در انجام فعالیت های روزمره خود با مشکل مواجه می شود.

گردن درد علت های متعددی دارد مانند سفت شدن و عضلات گردن، گرفتگی اعصاب و بیرون زدگی دیسک گردن که علت درد هرچه که باشد با توجه به پیشرفت علم پزشکی و درمانی قابل درمان می باشد و برای درمان این درد ها راهکار های متعددی مانند جراحی و انواع لیزر درمانی ها وجود دارد که درمان با لیزر پرتوان به عنوان بهترین راهکار توسط پزشک متخصص به بیماران پیشنهاد می شود.

2. لیزر پرتوان و فرایند ترمیم بافت عضلات

سلول های ناحیه آسیب دیده بیمار بسیار ضعیف و ناتوان هستند و قادر به تکثیر و انجام فعالیت نیستن در لیزر پرتوان اشعه های لیزر با انرژی زیادی که دارد به سلول های بدن بیمار نفوذ کرده و انرژی خود را به سلول ها منتقل می کند این سلول ها که انرژی دریافت کرده اند توانایی انجام فعالیت و تولید و تکثیر خود را دریافت کرده و و به ترمیم بافت های آسیب دیده می پردازند.

کاهش التهاب در بافت های آسیب دیده توسط لیزر پرتوان به چه شکلی انجام می شود؟

در مراحل ابتدایی آسیب دیدگی هریک از اعضای بدن، التهاب ناحیه آسیب دیده آغاز می گردد. درد ناشی از التهابات به دلیل تحریک عروق عصبی توسط التهاب محل آسیب دیده شروع می شود. برای کاهش التهاب در نواحی آسیب دیده به وسیله لیزر پرتوان پس از متصل شدن لیزر به بدن بیمار بدن به تولید اکسید نیتریک می پردازد که با اختلال در سیستم لنفاوی و جذب مایعات میان بافتی درد در نواحی آسیب دیده را کاهش می دهد.

این عمل با افزایش قطر مویرگ ها انجام می گیرد و موجب می شود اکسیژن بیشتری به بافت های آسیب دیده برسد که این خود نیز به کاهش درد ناشی از التهاب کمک می کند و باعث می شود فرایند سریع تر انجام بگیرد.

3. لیزر پرتوان و درمان خارپاشنه

درد در نواحی پا نشان دهنده آسیب دیدگی پاها می باشد. در گذشته پیش از پیشرفت علم پزشکی، پزشکان و مردم معتقد بودند خارپاشنه به علت ایجاد التهاب در زیر پوست در ناحیه پاشنه می باشد اما به مرور زمان پزشکان دریافتند که خار پاشنه ناشی ازفشار وارده به تاندون کف پا و آسیب دیدگی این تاندون می باشد. در درمان خارپاشنه به روش لیزر درمانی و با استفاده از لیزر پرتوان لیزر سلول های بافت آسیب دیده را با انتقال انرژی تحریک کرده و به ترمیم بافت آسیب دیده کمک می کند، همچنین لیزر پرتوان خون را در محل آسیب دیده به جریان در می آورد و خون های لخته ای را از بافت های آسیب دیده دور می کند و راه را برای مواد مغذی لازم برای ترمیم باز می کند.

مزایای استفاده از این روش نسبت به روش های دیگر کاهش سریع درد در محل آسیب، ایمنی استفاده از روش لیزر پرتوان و نداشتن عوارض پس از درمان و کاهش تورم ایجاد شده در پاشنه در اثر درد، التهاب و فشار.

4. لیزر پرتوان و درمان زانو درد

زانو یکی از مفاصل مهم بدن است که تعادل کل بدن بر عهده این عضو می باشد در نتیجه فشار زیادی را متحمل می شود و در معرض آسیب های بسیاری قرار دارد این آسیب ها می تواند شامل کشیدگس و پارگی عضلات، انحراف زانو و آرتروز زانو باشد. هرکدام از این روش ها که با درد و التهاب همراه باشند می توان به وسیله روش لیزر درمانی ولیزر پرتوان درمان نمود.

5. لیزر پرتوان و درمان دیسک کمر 

دیسک کمر یکی از آسیب هایی است که به روش لیزر درمانی پاسخ مثبت داده و در بسیاری از موارد مراجعه شده برای درمان دیسک کمر به فیزیوتراپی با استفاده از لیزر پرتوان توانسته اند سلامت خود را به دست آورند.

در آسیب کمر وقتی که دیسک دچار بیرون زدگی می شود به عضلات اطراف فشار وارد کرده و رگ های عصبی را نیز تحت تاثیر قرار می دهد و این ناحیه دچار التهاب می شود و شخص بیمار نیز درد زیادی را تجربه می کند در همچین زمانی بیمار با مراجعه به فیزیوتراپی به درمان با لیزر پرتوان روی می آورد و پس از رفع التهابات ورزش های فیزیوتراپی نیز تا زمان درمان کامل به روند درمانی اضافه می شود.

6. لیزر پرتوان و درمان سیاتیک

سیاتیک بزرگترین رگ عصبی در بدن می باشد که از انتهای مهره های ستون فقرات تا پاها ادامه دارد و آسیب دیدگی این رگ عصبی ناراحتی بسیاری را برای شخص بیمار ایجاد می کند. در اکثر مواقع لیزر پرتوان به درمان رگ عصبی سیاتیک جواب مثبت داده و توانسته است از پس درمان درد های ناشی از آسیب به این رگ عصبی بر بیاید. این لیزر با کاهش درد و التهابات در نواحی نزدیک به این رگ عصبی به درمان و بهبود اسیب های این نواحی کمک نماید.

7. لیزر پرتوان و درمان عارضه پارکینسون

پارکینسون از عارضه های عصبی بوده که با اختلالات در مغز و نخاع موجب ناراحتی در سیستم عصبی و حرکتی بدن و ایجاد لرزش و رعشه، اسپاسم عضلانی، ضعف عضلات و … می شود. لیزرتراپی با لیزر پرتوان به کاهش لرزش، و اسپاسم عضلانی کمک کرده و با نفوذ به بافت ها و تحریک آن ها موجب ترمیم و بهبود بافت ها و در نتیجه افزایش سرعت بهبود آسیب می شود.

کاربردهای لیزر پرتوان در فیزیوتراپی

برخی از کاربردهای لیزر پرتوان به شرح زیر است:

• فتق دیسک
• درد شدید در نتیجه آسیب دیدگی
• برآمدگی دیسک
• درد مزمن
• بیماری زونا و تبخال
• درد زانو
• نوروپاتی
• آسیب دیدگی‌های مکرر ناشی از فشار
• درد شانه
• درد مچ دست
• ورم و آسیب‌دیدگی بافت نرم
• کشیدگی و پیچ خوردن
• تاندونیت
• بورسیت
• آرتروز
• سندرم تونل کارپال
• درد ران
• درد مفصل
• درد گردن
• کمر درد
• سیاتیک
• آسیب دیدگی‌های ورزشی
• تونل تارسال
• آرنج تنیس باز / گلف باز
• زخم‌هایی که ترمیم نمی‌شوند

درمان با لیزر پر توان چه حسی دارد؟

بیماران معمولا احساس گرمی و آرامش عمیق را توصیف می کنند. می توان انتظار داشت که نتایج پس از حدود ۳ تا ۵ جلسه شروع به ظاهر شدن کنند.

هر جلسه ی درمان لیزر در فیزیوتراپی می تواند بین ۱۰ تا ۲۰ دقیقه به طول بیانجامد. اکثر موارد درد، در بین ۵ تا ۱۰ جلسه از بین می روند و نتایج اغلب دائمی اند.

درمان نوروپاتی (آسیب به اعصاب) معمولا در ۱۵ تا ۲۰ جلسه انجام شده و اگر اثر آن دائمی نباشد، طولانی مدت خواهد بود.

آیا بیمار در طول زمان درمان با لیزر درد دارد؟

درمان با لیزر برای بیمار هیچ گونه دردی را ایجاد نمی کند. در لیزر کم توان با توجه به اینکه هیچ نوع حرارتی ایجاد نمی کند بیمار فقط سر پروب را که بر روی عضو آسیب دیده کشیده می شود را احساس می کند ولی در لیزر پرتوان مقدار کمی گرما را حین کشیده شدن پروب بر روی عضو احساس می کند.

آیا بعد از درمان با لیزر امکان برگشت بیماری وجود دارد؟

درمان با فیزیوتراپی و لیزر درمانی برای بسیاری از دردهای مزمن موثر است، اما درحالت هایی که درمان به مدت طولانی و با تعداد جلسات بیشتری نیاز دارد، بهبود نتایج به تعهد و همکاری بیمار نیز وابسته است. اجرای دقیق و مداوم تمرینات ورزشی و رعایت نکاتی که از سوی پزشک فیزیوتراپیست یا متخصص توصیه شده، میتواند بهبود را تسریع کند و نتیجه قطعی را به ارمغان آورد.

آیا درمان با لیزر درد یا عوارض جانبی هم دارد؟

درمان با لیزر باید توسط درمانگر حاذق و تحصیلکرده انجام شود و در صورتی که این مهم حاصل شود درمان با لیزر نه تنها هیچ گونه درد یا عوارضی در پی نخواهد داشت بلکه پس از انجام لیزر تراپی یک احساس خوب و آرامش عمیق را برای بیمار در پی خواهد داشت. ممکن است پس از گذشت یک روز از لیزر تراپی مقداری سفتی در عضلات را به همراه داشته باشد ولی این موضوع باعث ایجاد درد یا حس بدی در بیمار نخواهد شد.

چه زمانی بیمار احساس بهبودی پیدا می کند؟

این که بیمار احساس بهبودی در ناحیه آسیب دیده داشته باشد بستگی به نوع آسیب و واکنش بدن بیمار به پروسه درمان دارد ولی با وجود این عوامل غالباً پس از سپری کردن اولین جلسه درمان بیمار احساس می کند که درد کاهش یافته و بهبودی دارد حاصل می شود.