فیزیوتراپی آسیب نخاعی

نخاع یک مجموعه عصبی بسیار پیچیده است که درون یک کانال در استخوان‌های گردن تا کمر قرار گرفته و مغز را به بدن متصل می‌کند.

بارز‌ترین پیامد آسیب نخاعی، فلج در اندام‌هایی مانند دست و پا است. با این حال آسیب نخاعی پیامدهای گسترده‌ای برای بسیاری از اعضای بدن از جمله مثانه، روده، سیستم تنفس، سیستم قلبی عروقی و عملکرد جنسی دارد. همچنین عوارض و آسیب‌های اسکلتی عضلانی، درد، پوکی استخوان و سایر مشکلات را نیز افزایش می‌دهد.

فیزیوتراپی برای توانبخشی آسیب نخاعی بر بهینه سازی تحرک از طریق ورزش تمرکز دارد. از آنجایی که هر آسیب نخاعی منحصر به فرد است، هر فردی به یک برنامه توانبخشی شخصی نیاز دارد.

در جلسات فیزیوتراپی آسیب نخاعی، از تمرینات دامنه حرکتی، تحریک الکتریکی، گرما درمانی و… استفاده می‌شود.

فیزیوتراپی و آسیب نخاعی؛ از توانبخشی تا مدیریت

پس از آسیب نخاعی، فیزیوتراپی به سرعت شروع می‌شود و هدف آن پیشگیری و مدیریت عوارض تنفسی و گردش خون و بی تحرکی است. پس از این مرحله، افراد توانبخشی را آغاز می‌کنند.

توانبخشی وضعیت کلی فرد را در نظر می‌گیرد و بر استقلال فرد و کمک به او برای آماده شدن برای بازگشت به خانه و بهبود سبک زندگی انتخابی خود متمرکز است. فیزیوتراپی نقش حیاتی در دستیابی به این امر ایفا می کند.

فیزیوتراپی در طول مرحله توانبخشی بر اهداف مرتبط با وظایف حرکتی مانند راه رفتن، هل دادن ویلچر، انتقال و استفاده از اندام فوقانی تمرکز دارد.

مدیریت فیزیوتراپی آسیب نخاعی

پس از دوره توانبخشی اولیه، فیزیوتراپی می‌تواند به رفع نیازها و چالش‌های پیچیده و مداومی که اغلب افراد مبتلا به آسیب‌های نخاعی با آن مواجه هستند، کمک کند.

فیزیوتراپیست‌ها با افراد دارای ناتوانی مرتبط با آسیب نخاعی کار می‌کنند تا به پیشگیری از عوارض کمک کنند و عملکرد، استقلال و توانایی آن‌ها را برای فعالیت‌های روزمره در خانه و محل کار، زندگی اجتماعی و ورزش بهبود بخشند.

فیزیوتراپی افراد مبتلا به آسیب نخاعی شامل چه مراحلی است؟

• ارزیابی ظرفیت عملکردی و توانایی فعلی بیمار برای شرکت در فعالیت‌های مهم
• تعیین اهداف مرتبط
• شناسایی موانعی که می‌تواند دستیابی به اهداف بیمار را محدود کند.
• شناسایی و ارائه درمان‌های فیزیوتراپی (مانند تمرینات تقویتی، تکنیک های مدیریت درد و توسعه مهارت‌های حرکتی)
• اندازه‌گیری نتایج درمانی و تنظیم اهداف و درمان‌ها بر این اساس

10 روش رایج فیزیوتراپی برای آسیب نخاعی

1. آموزش راه رفتن

اگر قادر به راه رفتن هستید، فیزیوتراپیست شما ممکن است برنامه‌ای برای افزایش کیفیت یا سرعت راه رفتن شما طراحی کند. این برنامه ممکن است شامل استفاده از آتل یا وسایل کمکی (مانند عصا و واکر) در صورت نیاز باشد.

همچنین ممکن است شامل تمرین‌هایی برای تقویت عضلاتی خاص یا بهبود تعادل شما برای تقویت تحرک بهتر باشد.

2. آموزش نحوه استفاده از ویلچر

اگر از ویلچر استفاده می‌کنید، فیزیوتراپی شما ممکن است شامل کار بر روی نحوه نشستن و وضعیت بدن شما باشد. همچنین ممکن است نحوه استفاده از ویلچر را در جامعه خود و در زمین های مختلف مانند شیب ها، ناودان ها و زمین های ناهموار تمرین کنید.

جلسات فیزیوتراپی شما همچنین ممکن است روی استقامت شما کار کند. مانند تکنیک‌های پیشگیری از زمین خوردن.

3. آموزش تحرک و جابجایی در تخت

آسیب نخاعی می‌تواند بر توانایی شما برای حرکت در رختخواب و انتقال ایمن و موثر تأثیر بگذارد. فیزیوتراپیست شما می‌تواند به شما آموزش دهد که چگونه بچرخید و روی تخت بنشینید، نحوه جابجایی به داخل و خارج از تخت، نشستن روی صندلی و توالت و …

4. آموزش تعادل

ضعف عضلانی و تغییرات حسی بر تعادل تأثیر می‌گذارند، بنابراین فیزیوتراپی ممکن است شامل تمرین برای حفظ یا بهبود تعادل شما در نشستن و ایستادن باشد.

تمرین منظم ایستادن می تواند به بهبود اسپاسم، کنترل فشار خون، تراکم مواد معدنی استخوان و عملکرد مثانه و روده کمک می‌کند. اگر نتوانید بایستید، این امر ممکن است با استفاده از وسایل کمکی مانند آتل‌ها، واکر یا ویلچر به‌دست‌آید.

5. حفظ تناسب اندام و سلامت جسمانی

ورزش منظم بخشی ضروری از یک سبک زندگی سالم است و به کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های متعدد از جمله دیابت نوع 2 و بیماری‌های قلبی عروقی کمک می‌کند. این امر به ویژه برای افرادی که با آسیب نخاعی زندگی می‌کنند مهم است.

این افراد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این شرایط هستند. با این حال، افراد مبتلا به ضایعه نخاعی در مقایسه با جمعیت عمومی، سطح متوسط فعالیت بدنی کمتری دارند.

فیزیوتراپی می‌تواند با حمایت از بیمار برای درگیر شدن در یک برنامه ورزشی منظم، که ممکن است شامل استفاده از تجهیزات تطبیقی باشد، به بیمار کمک کند سالم و تندرست بماند.

6. حفظ سلامت روان

تحقیقات نشان می‌دهد کسانی‌که با آسیب نخاعی زندگی می‌کنند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری های مرتبط با روان از جمله افسردگی و اضطراب، پریشانی و سطوح پایین رضایت از زندگی هستند.

ورزش منظم از سلامت روانی و خلق مثبت حمایت می‌کند و علائم اضطراب و افسردگی را کاهش می‌دهد.

7. پیشگیری از انقباض

فلج و اسپاسم می‌تواند منجر به کوتاه شدن عضلات و سفتی مفاصل شود که بر عملکرد بدن تأثیر منفی می‌گذارد.

روش‌های فیزیوتراپی مانند تمرینات کششی می‌تواند خطر ایجاد انقباضات را کاهش دهد یا به مدیریت انقباضات موجود کمک کند.

8. آموزش بدست آوردن قدرت بدنی

ضعف عضلانی یکی از ویژگی‌های اولیه آسیب نخاعی است. در این موارد فیزیوتراپی شامل تمرینات تقویتی است. برنامه تمرینات قدرتی شما در دستیابی به یک هدف متمرکز خواهد بود، مانند بهبود قدرت شانه برای تکان دادن ویلچر یا بهبود قدرت پا برای حفظ تعادل، ایستادن و راه رفتن.

9. بهبود عملکرد تنفس

آسیب نخاعی به گردن می تواند بر عضلات درگیر در تنفس تأثیر بگذارد و به طور بالقوه منجر به مشکلاتی مانند عفونت قفسه سینه شود.

فیزیوتراپی می‌تواند به آموزش تکنیک های تنفسی و کمک به سرفه کمک کند.

10. مدیریت درد

درد در افرادی که با ضایعه نخاعی زندگی می‌کنند بسیار شایع است و تا 70 درصد آنها بیش از شش ماه درد را تجربه می‌کنند. این درد شامل درد اسکلتی عضلانی ناشی از اسپاسم عضلانی یا تغییر استفاده از بازوها یا شانه ها، همراه با درد ناشی از تغییرات در عملکرد سیستم عصبی (معروف به درد نوروپاتیک) است.

تکنیک‌های فیزیوتراپی مانند آموزش درد، تمرینات و درمان‌های دستی ممکن است به تسکین درد و بازیابی عملکرد کمک کند.

نقش فیزیوتراپیست‌ها در بیماری آسیب نخاعی

• درد و عوارض تنفسی را درمان می کنند
• از تحریک الکتریکی برای تقویت و انقباض عضلانی استفاده می‌کنند
• تدوین برنامه های تمرینی تناسب اندام
• تشویق افراد مبتلا به آسیب نخاعی برای اتخاذ سبک زندگی سالم
• آموزش ورزش به معلولان
• ارائه انواع مختلف آتل و وسایل کمکی به بیماران و تجویز ویلچر
• توصیه در مورد راهکارهایی برای جلوگیری از درد شانه و زخم فشاری
• ارائه تمرینات دامنه حرکتی ( تمرینات غیر فعال در مفاصل و اندام‌های فلج)
• استفاده از تجهیزات تایرومویشن جهت بازیابی اندام فوقانی
• آموزش و تمرینات درمانی جهت جابه‌جایی و انتقال وزن
• استفاده از بیوفیدبک جهت تلاش آگاهانه برای حرکت عضلات فلج
• استفاده از گرمادرمانی جهت کاهش درد
• فیزیوتراپی کف لگن جهت درمان بی‌اختیاری ادرار و نقص عملکرد جنسی