درد زیر زانو هنگام نشستن یک عارضه شایع است که می‌تواند فعالیت‌های روزمره را تحت تأثیر قرار دهد. این درد می‌تواند از ناراحتی خفیف تا درد شدید متغیر باشد و دلایل متعددی از جمله عوامل ساختاری، عملکردی و عادات نادرست نشستن دارد. شناخت علت زمینه‌ای این درد برای انتخاب روش درمانی مناسب و بهبود کیفیت زندگی ضروری است.
مفصل زانو یک ساختار پیچیده است که از استخوان‌های ران، ساق پا، و کاسه زانو تشکیل شده است. این استخوان‌ها توسط غضروف، تاندون‌ها و رباط‌ها در کنار هم نگه داشته می‌شوند. محافظت از این مفاصل توسط غضروف و سایر بافت‌های اطراف آن انجام می‌شود. درد زانو می‌تواند نشان‌دهنده مشکلی در هر یک از این ساختارها باشد.
درد زانو
علل درد زیر زانو هنگام نشستن و برخاستن
درد زیر زانو هنگام نشستن و برخاستن، به ویژه پس از نشستن طولانی‌مدت، بسیار شایع است. این عارضه می‌تواند ناشی از دو عامل اصلی علل تشریحی و علل عملکردی پدید آید. در ادامه به تشریح این دو عامل می‌پردازیم.
1. آرتروز زانو
آرتروز زانو شایع‌ترین علت درد زانو است. این عارضه زمانی رخ می‌دهد که غضروف مفصل زانو فرسوده می‌شود. این فرسایش باعث اصطکاک استخوان‌ها می‌شود که منجر به درد، تورم، و کاهش دامنه حرکتی می‌گردد. درد ناشی از آرتروز اغلب صبح‌ها یا پس از نشستن طولانی‌مدت تشدید می‌شود.
مقایسه زانوی سالم و ژانوی دچار آرتروز
بیشتر بخوانید: آیا فیزیوتراپی برای آرتروز خوب است؟
2. کندرومالاسی کشکک
کندرومالاسی کشکک شامل تغییرات اولیه در غضروف زیر کاسه زانو است و اغلب پیش‌ساز آرتروز کاسه زانو در نظر گرفته می‌شود.
3. استفاده بیش از حد از عضلات چهارسر ران
کاسه زانو در داخل عضلات چهارسر ران قرار دارد و زمانی که این عضلات استفاده می‌شوند، می‌توانند پشت کشکک را در برابر استخوان ران فشرده کرده و باعث درد کشکک زانو شوند. هرچه مدت طولانی‌تری بنشینید (به خصوص با زانوی خمیده)، عضلات چهارسر ران سفت‌تر می‌شوند و بلند شدن دشوارتر می‌گردد.
4. حرکت بیش از حد پهلو به پهلو
اگر هنگام برخاستن، زانو به سمت داخل کمانه کند، می‌تواند باعث درد در قسمت داخلی یا بیرونی زانو شود. این مشکل می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که می‌توان به ضعف عضلات لگن یا سفتی باند اشاره کرد. صاف نگه داشتن زانوها هنگام برخاستن می‌تواند به کاهش این درد کمک کند.
5. سندرم زانوی دوندگان
سندرم زانوی دوندگان، یک اختلال دردناک در زانو است که زمانی رخ می‌دهد که اعصاب جلوی زانو احساس درد کنند. این عارضه به علت استفاده بیش از حد از مفصل زانو، عدم تعادل عضلانی زانو و لگن، یا آسیب به کاسه زانو پدید می‌آید. درد معمولاً هنگام چمباتمه زدن و بالا و پایین رفتن از پله‌ها نیز تجربه می‌شود.
6. التهاب تاندون‌ها
انواع مختلف التهاب تاندون عبارتند از:
- التهاب تاندون همسترینگ: باعث درد در پشت ران و زانو هنگام نشستن و برخاستن می‌شود.
- التهاب تاندون کشکک: در جلوی زانو یا در پایه کاسه زانو احساس می‌شود و هنگام نشستن و برخاستن باعث درد شدید یا سوزش می‌گردد. این آسیب به دلیل پرش‌ها و تغییر جهت‌های ناگهانی در ورزشکاران شایع‌تر است.
- تاندونیت چهارسر ران: باعث درد در بالا یا جلوی کاسه زانو می‌شود.
7. پارگی منیسک
منیسک غضروفی لاستیکی به شکل C است که به عنوان بالشتک در زانو عمل می‌کند. پارگی منیسک می‌تواند باعث درد، تورم، و محدودیت حرکتی شود. اگرچه پارگی حاد منیسک معمولاً به دلیل چرخش یا پیچش ناگهانی (مانند ورزش‌هایی مثل بسکتبال یا فوتبال) رخ می‌دهد، اما اغلب غضروف زانو به دلیل ساییدگی و پارگی مزمن در طول زمان آسیب می‌بیند.
در این صورت، درد معمولاً هنگام تغییر حالت از نشستن به ایستادن یا در حین حرکت رخ می‌دهد. اگر زانو قفل شود یا باعث تغییر در شیوه راه رفتن شود، مراجعه به جراح ارتوپد ضروری است.
محل درد پارگی مینیسک
8. مشکلات ستون فقرات
گاهی اوقات، درد زانو ممکن است از مشکلات ستون فقرات، مانند فتق دیسک، منشاء بگیرد.
9. چاقی و اضافه وزن
اضافه وزن فشار زیادی بر مفاصل، از جمله زانوها، وارد می‌کند. کاهش وزن می‌تواند به طور قابل توجهی درد زانو را کاهش دهد.
10. سن
با افزایش سن، احتمال ابتلا به آرتروز و سایر مشکلات مفصلی افزایش می‌یابد.
11. فعالیت‌های فیزیکی شدید یا تکراری
ورزش‌های سنگین یا فعالیت‌های تکراری ممکن است به زانوها آسیب برساند.
12. ژنتیک
برخی افراد به دلیل عوامل ژنتیکی مستعد ابتلا به مشکلات زانو هستند.
13. کم آبی بدن
عدم مصرف کافی آب می‌تواند منجر به ضعف عضلانی و ایجاد درد در ناحیه زانوها هنگام نشستن و برخاستن شود. نوشیدن مکرر آب در طول روز بهترین راهکار برای جلوگیری از ضعف بدنی ناشی از کم آبی است.
عوامل محیطی و رفتاری موثر بر درد زانو
علاوه بر علل پزشکی، برخی عوامل محیطی و رفتاری نیز می‌توانند به درد زیر زانو هنگام نشستن کمک کنند:
درد زانو
نشستن طولانی‌مدت
نشستن برای مدت طولانی، به خصوص بیش از 6 تا 8 ساعت در روز، می‌تواند به طور بالقوه مضر باشد. عدم فعالیت طولانی‌مدت باعث سفت شدن عضلات و تاندون‌ها می‌شود که می‌تواند منجر به ناراحتی و درد زانو شود.
وضعیت نامناسب نشستن
نشستن در یک موقعیت نادرست یا نامناسب، مانند پاهای روی هم یا خم شده در زیر بدن، می‌تواند به کاسه زانو فشار وارد کرده و باعث ناراحتی شود. وضعیت بدنی نامناسب باعث کشش بیش از حد به عضلات و رباط‌های اطراف زانو می‌شود.
مبلمان نامناسب و ارگونومی ضعیف
صندلی نامناسب یا مبلمان با ارگونومی ضعیف می‌تواند تأثیر زیادی بر درد زانو داشته باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر درد زانو شدید است، در فعالیت‌های روزمره تداخل ایجاد می‌کند، یا با علائم دیگری مانند تورم، قرمزی، و گرمی همراه است، حتماً باید به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر درد در دو یا چند مفصل به طور همزمان وجود دارد، سابقه خانوادگی آرتروز روماتوئید دارید، یا خانم بالای 50 سال هستید و با این درد مواجه شده‌اید، باید به پزشک مراجعه کنید.
نمونه‌ای از مواردی که مراجعه به پزشک ضروری است.
درمان و کاهش درد زانو هنگام نشستن و برخاستن
درمان درد زانو بستگی به علت اصلی آن دارد. در بسیاری از موارد، راهکارهای ساده‌ای وجود دارند که به پیشگیری و درمان دردهای زانو کمک می‌کنند:
تغییر در نحوه برخاستن
برخی تغییرات کوچک در نحوه برخاستن و ایستادن می‌تواند تغییرات چشمگیری در میزان درد زانو ایجاد کند. برای بلند شدن از حالت نشسته بدون درد زانو، مراحل زیر را دنبال کنید:
- به لبه جلویی صندلی بروید.
- زانوها را خم کنید تا پاها به زیر بدن برسند.
- به جلو خم شوید تا مرکز ثقل روی پاها قرار گیرد.
- اجازه دهید پایین بدن به طور طبیعی از سر به سمت جلو بالا رود.
- زانوها را صاف کنید و اجازه دهید لگن زیر بدن بچرخد و باسن به سمت جلو فشار داده شود. این کار امکان ایستادن با استفاده از عضلات قوی لگن را فراهم می‌کند.
بیشتر بخوانید: درمان خانگی درد پشت زانو با 8 راهکار فوری
درمان‌های رایج
درمان‌های رایج برای درد زانو عبارتند از:
- داروهای ضد درد و ضد التهاب: برای کاهش درد و التهاب استفاده می‌شوند.
- فیزیوتراپی: برای تقویت عضلات اطراف زانو و بهبود دامنه حرکتی ضروری است. فیزیوتراپیست می‌تواند تمرینات منظم و برنامه ریکاوری کاملی را برای سلامت زانوها در نظر بگیرد و در بسیاری از موارد از جراحی زانو جلوگیری می‌کند.
- تزریق کورتیکواستروئید: برای کاهش التهاب در مفصل استفاده می‌شود.
- کمپرس گرم و سرد: برای کاهش درد و التهاب مفید است. گرما گردش خون را افزایش داده و زانوها را تسکین می‌دهد، به ویژه برای افراد مبتلا به آرتروز.
- کاهش وزن: برای کاهش فشار روی مفاصل و بهبود درد زانو بسیار مؤثر است.
- جراحی: در موارد شدید، ممکن است جراحی لازم باشد، از جمله جراحی تعویض مفصل زانو.
پیشگیری از درد زانو هنگام نشستن
برای پیشگیری از درد زانو هنگام نشستن، می‌توان موارد زیر را رعایت کرد:
استفاده از فیزیوتراپی برای رفع درد زانو
- انتخاب صندلی مناسب: استفاده از صندلی‌هایی با پشتی و نشیمنگاه مناسب که ارگونومیک طراحی شده‌اند.
- حفظ وضعیت صحیح بدن هنگام نشستن: زانوها را در زاویه 90 درجه قرار دهید و کمر خود را صاف نگه دارید. از قرار دادن پاها روی هم خودداری کنید.
- تقویت عضلات اطراف زانو: با انجام تمرینات ورزشی مناسب، عضلات اطراف زانو را تقویت کنید.
- کاهش وزن: اگر اضافه وزن دارید، کاهش وزن به کاهش فشار روی زانوها کمک می‌کند.
- حرکت و کشش منظم: از نشستن طولانی‌مدت خودداری کنید و هر 30 تا 60 دقیقه یکبار بلند شده و حرکات کششی انجام دهید.
- بی‌حرکت نگه داشتن مفصل: در برخی موارد، پزشک ممکن است با بستن آتل یا بریس، حرکت زانو را محدود کرده و درد را تسکین دهد.
- فعالیت‌های مراقبتی خانگی: انجام حرکات کششی ملایم، پوشیدن آستین زانو برای گرم نگه داشتن آن، ماساژ زانوها با آب گرم، و گذاشتن یخ روی زانو برای کاهش التهاب.
- کاهش فعالیت‌های روزانه: اگر انجام یک فعالیت خاص باعث درد زانو می‌شود، باید تا زمان بهبود کامل از انجام آن خودداری کرد. همچنین انجام برخی ورزش‌های کم‌برخورد مانند شنا و پیاده‌روی می‌تواند مفید باشد.
سوالات متداول
آیا درد زانو هنگام نشستن همیشه نشانه یک مشکل جدی است؟
خیر، همیشه نشانه یک مشکل جدی نیست. گاهی اوقات این درد ناشی از نشستن طولانی‌مدت یا وضعیت نامناسب بدن است. با این حال، اگر درد شدید است یا با علائم دیگری مانند تورم، قرمزی، یا محدودیت حرکتی همراه است، باید به پزشک مراجعه کنید.
چگونه می‌توانم درد زانویم را هنگام کار پشت میز کاهش دهم؟
برای کاهش درد زانو هنگام کار پشت میز، از صندلی ارگونومیک استفاده کنید، ارتفاع صندلی را طوری تنظیم کنید که پاهایتان روی زمین باشد، از زیرپایی استفاده کنید، و هر 30 تا 60 دقیقه یکبار بلند شده و حرکت کنید یا حرکات کششی انجام دهید.
آیا کاهش وزن می‌تواند به بهبود درد زانو کمک کند؟
بله، کاهش وزن می‌تواند به طور قابل توجهی درد زانو را کاهش دهد. اضافه وزن فشار زیادی بر مفاصل زانو وارد می‌کند و با کاهش وزن، این فشار کاهش می‌یابد و به تسکین درد کمک می‌کند.
چه نوع ورزش‌هایی برای درد زانو هنگام نشستن توصیه می‌شود؟
ورزش‌هایی که فشار کمتری به زانوها وارد می‌کنند، مانند شنا، پیاده‌روی، و دوچرخه‌سواری (با تنظیم مناسب صندلی) می‌توانند مفید باشند. همچنین تمرینات تقویتی برای عضلات چهارسر ران، همسترینگ، و عضلات سرینی (باسن) توصیه می‌شود.
چه زمانی باید به جراح ارتوپد مراجعه کنم؟
اگر درد زانو شما شدید است، با فعالیت‌های روزمره تداخل دارد، یا با علائمی مانند قفل شدن زانو، تورم شدید، یا تغییر در شیوه راه رفتن همراه است، باید به جراح ارتوپد مراجعه کنید.
آیا داروهای بدون نسخه برای درد زانو موثر هستند؟
داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن (تیلنول) و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن (ادویل) می‌توانند به کاهش درد و التهاب خفیف تا متوسط کمک کنند. با این حال، برای دردهای شدیدتر یا مزمن، مشورت با پزشک ضروری است.
آیا استفاده از زانوبند طبی می‌تواند کمک کننده باشد؟
بله، در برخی موارد، استفاده از زانوبند طبی می‌تواند به تثبیت زانو و کاهش درد کمک کند، به ویژه در مواردی مانند پیچ‌خوردگی یا تاندونیت. پزشک می‌تواند بهترین نوع زانوبند را برای شرایط شما توصیه کند.
استفاده از فیزیوتراپی برای رفع درد زانو
درد زیر زانو هنگام نشستن یک مشکل رایج است که می‌تواند ناشی از طیف وسیعی از عوامل، از مشکلات ساختاری مانند آرتروز و آسیب‌های منیسک گرفته تا عادات غلط نشستن و ارگونومی نامناسب باشد. با شناسایی دقیق علت، می‌توان از طریق ترکیبی از تغییرات رفتاری، فیزیوتراپی، داروها و در صورت لزوم جراحی، به طور موثر آن را مدیریت و درمان کرد. پیشگیری از طریق حفظ وزن مناسب، وضعیت بدنی صحیح، و تحرک منظم نیز نقش کلیدی در کاهش خطر بروز این درد ایفا می‌کند.
