درمان روماتیسم مفصلی با فیزیوتراپی؛ حرکات تخصصی برای کاهش درد و التهاب

روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید، یک بیماری خودایمنی و التهابی است که می‌تواند مفاصل و سایر اعضای بدن را تحت تأثیر قرار دهد. اگرچه درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما فیزیوتراپی یکی از مؤثرترین روش‌ها برای مدیریت علائم، کاهش درد و بهبود کیفیت زندگی بیماران است. در این مقاله به بررسی این بیماری و نقش مهم فیزیوتراپی در درمان آن می‌پردازیم.

روماتیسم مفصلی چیست؟

روماتیسم مفصلی یک اختلال خودایمنی است؛ این یعنی سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت‌های سالم خود، به ویژه به پوشش داخلی مفاصل، حمله می‌کند. این حمله باعث التهاب سیستمیک (در سراسر بدن) می‌شود که درد و تورم دردناکی را به همراه دارد. این بیماری بیشتر مفاصل کوچک در دست‌ها و پاها را درگیر می‌کند، اما می‌تواند به مفاصل بزرگ‌تر مانند شانه‌ها، زانوها و گردن نیز آسیب برساند.

اگر روماتیسم مفصلی به درستی درمان نشود، التهاب مداوم می‌تواند باعث فرسایش استخوان و تغییر شکل غیرقابل بازگشت مفاصل شود. علاوه بر مفاصل، این بیماری ممکن است به سایر قسمت‌های بدن مانند پوست، چشم‌ها، ریه‌ها، قلب و عروق خونی نیز آسیب برساند.

علائم شایع روماتیسم مفصلی

علائم شایع روماتیسم مفصلی

علائم این بیماری معمولاً به تدریج شروع شده و با گذشت زمان شدیدتر می‌شوند. این علائم ممکن است دوره‌ای باشند، یعنی گاهی شعله‌ور شده و گاهی بهبود می‌یابند. شایع‌ترین نشانه‌ها عبارتند از:

• درد، تورم و گرمی مفاصل، به خصوص در انگشتان دست و پا.
• سفتی و خشکی مفاصل، که معمولاً صبح‌ها بعد از بیدار شدن یا پس از مدتی بی‌حرکتی شدیدتر است و بیش از ۳۰ دقیقه طول می‌کشد.
• خستگی شدید و احساس ناخوشی عمومی که با استراحت برطرف نمی‌شود.
• تب با درجه پایین و کاهش اشتها.
• ایجاد ندول‌های روماتوئیدی (توده‌های سفت زیر پوست) در نواحی استخوانی.

نقش فیزیوتراپی در درمان روماتیسم مفصلی

نقش فیزیوتراپی در مدیریت روماتیسم مفصلی

فیزیوتراپی بخش مهمی از برنامه جامع درمانی برای بیماران روماتیسمی است. هدف اصلی آن کاهش درد، بهبود دامنه حرکتی مفاصل، تقویت عضلات و آموزش بیمار برای مدیریت بهتر بیماری است. یک فیزیوتراپیست با استفاده از روش‌های مختلف به بیماران کمک می‌کند تا عملکرد فیزیکی خود را حفظ کرده و زندگی فعال‌تری داشته باشند.

روش‌ها و تکنیک‌های فیزیوتراپی

یک فیزیوتراپیست بر اساس وضعیت هر بیمار، یک برنامه درمانی شخصی‌سازی‌شده طراحی می‌کند که ممکن است شامل روش‌های درمان رماتیسم مفصلی با فیزیوتراپی باشد؛ مانند تمرینات تقویتی، تکنیک‌های کششی، ماساژ درمانی، آموزش وضعیت صحیح بدن و استفاده از دستگاه‌های فیزیوتراپی برای کاهش درد و التهاب.

۱. تمرین درمانی

ورزش یکی از ارکان اصلی فیزیوتراپی برای روماتیسم مفصلی است. تمرینات مناسب به کاهش خشکی و تقویت مفاصل کمک می‌کنند.

• تمرینات کششی: این تمرینات به بهبود انعطاف‌پذیری و افزایش دامنه حرکتی مفاصل سفت شده کمک می‌کنند.
• تمرینات تقویتی: عضلات ضعیف می‌توانند درد مفاصل را تشدید کنند. این تمرینات به تقویت عضلات اطراف مفاصل کمک کرده و از آن‌ها محافظت می‌کنند.
• تمرینات هوازی: فعالیت‌های هوازی کم‌برخورد مانند پیاده‌روی یا شنا به بهبود سلامت قلب و عروق و کاهش خستگی کمک می‌کنند.

۲. گرما درمانی و سرما درمانی

استفاده از گرما و سرما از روش‌های ساده اما مؤثر برای کاهش درد است. گرما درمانی، مانند تکارتراپی، به شل شدن عضلات و کاهش سفتی مفاصل کمک می‌کند. سرما درمانی، مانند استفاده از کیسه یخ، می‌تواند تورم و التهاب را کاهش داده و درد را به طور موقت بی‌حس کند.

۳. الکتروتراپی (برق درمانی)

• TENS (تحریک الکتریکی اعصاب از طریق پوست): در تکنیک TENS، یک دستگاه پالس‌های الکتریکی ملایمی را از طریق پوست به انتهای عصب‌ها می‌فرستد. این کار به مسدود کردن پیام‌های درد به مغز کمک کرده و باعث کاهش احساس درد می‌شود.
• اولتراسوند: این دستگاه با استفاده از امواج صوتی، گرمای ملایمی در بافت‌های عمیق ایجاد می‌کند. این گرما به افزایش گردش خون، کاهش التهاب و تسکین درد کمک می‌کند.

۴. سایر روش‌های درمانی

• آب درمانی: انجام تمرینات در آب گرم به شل شدن عضلات و کاهش فشار روی مفاصل کمک می‌کند و به بیمار اجازه می‌دهد تا با درد کمتری ورزش کند.
• اسپلینت یا بریس: استفاده از اسپلینت می‌تواند از مفاصل آسیب‌دیده محافظت کرده و به آن‌ها اجازه استراحت دهد.
• ماساژ درمانی: ماساژ ملایم می‌تواند به شل کردن عضلات سفت و کاهش درد کمک کند.

سوالات متداول در مورد درمان روماتیسم مفصلی با فیزیوتراپی

در این بخش به برخی از سوالات رایج درباره درمان روماتیسم مفصلی با فیزیوتراپی پاسخ می‌دهیم.

۱. آیا فیزیوتراپی می‌تواند روماتیسم مفصلی را درمان کند؟

خیر، در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای روماتیسم مفصلی وجود ندارد. اما فیزیوتراپی یک ابزار بسیار ارزشمند برای مدیریت علائم، کاهش درد، بهبود عملکرد فیزیکی و افزایش کیفیت زندگی بیماران است.

۲. چه نوع ورزش‌هایی برای افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی بی‌خطر هستند؟

یک فیزیوتراپیست می‌تواند یک برنامه ورزشی ایمن و متناسب با شرایط شما طراحی کند. به طور کلی، تمرینات کم‌برخورد مانند آب درمانی (ورزش در آب)، تای چی، یوگا، و تمرینات کششی و تقویتی ملایم برای این بیماران بسیار مفید هستند.

۳. تفاوت بین روماتیسم مفصلی و آرتروز (استئوآرتریت) چیست؟

این دو بیماری متفاوت هستند. روماتیسم مفصلی یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی به پوشش مفاصل حمله کرده و باعث التهاب می‌شود. اما آرتروز یک بیماری فرسایشی است که به دلیل ساییدگی و پارگی غضروف مفاصل در طول زمان ایجاد می‌شود.