آیا هنگام بالا رفتن از پله‌ها یا بعد از نشستن طولانی‌مدت در جلوی زانوی خود احساس درد می‌کنید؟ آیا گاهی اوقات صدایی شبیه به ساییدگی از زانویتان می‌شنوید؟ این‌ها می‌توانند از علائم نرمی کشکک زانو یا کندرومالاسی (Chondromalacia) باشند. این عارضه که به “زانوی دونده” نیز معروف است، زمانی رخ می‌دهد که غضروف زیر استخوان کشکک زانو نرم و فرسوده می‌شود. اگرچه این مشکل بیشتر در جوانان و ورزشکاران دیده می‌شود، اما می‌تواند برای هر کسی اتفاق بیفتد. در این مقاله به زبان ساده به شما می‌گوییم که این بیماری چیست، چرا به وجود می‌آید و چگونه می‌توان آن را درمان کرد.
نرمی کشکک زانو چیست
نرمی کشکک زانو چیست؟
در پشت استخوان کشکک (کاسه زانو)، یک لایه غضروف صاف و محکم قرار دارد. وظیفه این غضروف این است که به کشکک اجازه دهد هنگام خم و راست شدن زانو، به نرمی روی استخوان ران حرکت کند. در بیماری نرمی کشکک زانو، این غضروف نرم، ضعیف و دچار فرسایش می‌شود. وقتی غضروف توانایی خود را برای محافظت از استخوان‌ها از دست بدهد، استخوان کشکک ممکن است مستقیماً روی استخوان ران ساییده شود و باعث درد، التهاب و تورم شود.
چه عواملی باعث نرمی کشکک زانو می‌شوند؟
دلایل مختلفی می‌توانند باعث بروز این مشکل شوند. معمولاً ترکیبی از چند عامل در ایجاد آن نقش دارد.
1. فشار بیش از حد و حرکات تکراری
یکی از اصلی‌ترین دلایل، وارد کردن فشار مکرر به مفصل زانو است. ورزش‌هایی مانند دویدن، اسکی، فوتبال و دوچرخه‌سواری فشار زیادی به زانو وارد می‌کنند و خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند. همچنین مشاغلی که نیاز به زانو زدن طولانی‌مدت دارند، مانند کاشی‌کاری یا قالی‌بافی، می‌توانند زمینه‌ساز این مشکل باشند.
معاینه رایگان توسط فیزیوتراپیست محسن بیات
اطلاعات تماس خود را وارد کنید.
توجه داشته باشید؛ فیزیوتراپی راحیل در شهر اصفهان قرار دارد.2. ضعف یا عدم تعادل عضلانی
عضلات اطراف زانو، به خصوص عضلات چهارسر ران (جلوی ران)، نقش مهمی در نگه داشتن کشکک در جای صحیح خود دارند. اگر این عضلات ضعیف باشند یا بین عضلات مختلف تعادل وجود نداشته باشد، کشکک ممکن است از مسیر اصلی خود خارج شده و به استخوان ران ساییده شود.
3. آسیب‌دیدگی و ضربه
ضربه مستقیم به زانو، شکستگی یا دررفتگی کشکک می‌تواند به غضروف آسیب برساند و باعث نرمی آن شود. آسیب‌های ورزشی نیز از دلایل شایع این بیماری هستند.
4. عوامل دیگر
عوامل دیگری مانند صافی کف پا، بیماری‌هایی مانند آرتروز زانو، عفونت مفصل زانو و تزریق مکرر داروهای استروئیدی به زانو نیز می‌توانند در بروز این عارضه نقش داشته باشند.
علائم و نشانه‌های نرمی کشکک زانو
علائم این بیماری معمولاً به تدریج ظاهر می‌شوند و در ابتدا ممکن است فرد درد زیادی احساس نکند. اما با پیشرفت بیماری، علائم زیر بروز می‌کنند:
- درد در جلوی زانو: این شایع‌ترین علامت است که هنگام فعالیت‌هایی مانند بالا و پایین رفتن از پله‌ها، دویدن یا حتی پس از نشستن طولانی‌مدت تشدید می‌شود.
- احساس ساییدگی یا صدا دادن زانو: بسیاری از بیماران هنگام خم و راست کردن زانو، صدایی شبیه به تق‌تق یا احساس ساییده شدن استخوان‌ها را تجربه می‌کنند.
- خالی کردن زانو: گاهی فرد احساس ناپایداری در زانو می‌کند و حس می‌کند زانویش در حال خالی شدن است.
- تورم و سفتی: ممکن است زانو کمی ورم کند و پس از نشستن طولانی، احساس سفتی در آن وجود داشته باشد.
این بیماری بر اساس شدت آسیب به چهار درجه تقسیم می‌شود. درجه ۱ خفیف‌ترین حالت (نرمی غضروف) و درجه ۴ شدیدترین حالت است که در آن غضروف به طور کامل از بین رفته و استخوان‌ها روی هم ساییده می‌شوند.
روش‌های درمان نرمی کشکک زانو
خبر خوب این است که در بیشتر موارد، این بیماری با روش‌های غیرجراحی و محافظه‌کارانه درمان می‌شود. هدف اصلی درمان، کاهش فشار از روی مفصل زانو و کنترل درد است.
درمان نرمی کشکک زانو با زانوبند طبی
درمان‌های غیرجراحی
پزشک در ابتدا روش‌های ساده‌تری را برای درمان پیشنهاد می‌کند:
- استراحت و کمپرس یخ: اولین قدم، استراحت و پرهیز از فعالیت‌هایی است که درد را تشدید می‌کنند. استفاده از کمپرس یخ برای چند روز به کاهش درد و التهاب کمک می‌کند.
- دارودرمانی: پزشک ممکن است داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن یا استامینوفن را برای تسکین درد تجویز کند. قرص‌های غضروف‌ساز نیز گاهی برای جلوگیری از بدتر شدن شرایط توصیه می‌شوند.
- فیزیوتراپی: فیزیوتراپی نقش بسیار مهمی در درمان زانو درد با فیزیوتراپی دارد. تمرینات ورزشی مخصوص به تقویت عضلات اطراف زانو، به ویژه عضله چهارسر ران، کمک کرده و باعث بازگشت تعادل عضلانی می‌شود. ورزش‌هایی مانند شنا و دوچرخه‌سواری ثابت که فشار کمی به زانو وارد می‌کنند نیز توصیه می‌شوند.
- زانوبند و کفی طبی: استفاده از زانوبند طبی یا کفی‌های مخصوص کفش می‌تواند به کاهش فشار روی زانو و اصلاح نحوه قرارگیری کشکک کمک کند.
درمان با جراحی
جراحی به ندرت برای درمان نرمی کشکک زانو لازم است و تنها در مواردی که درد شدید و غیرقابل کنترل باشد و به درمان‌های دیگر پاسخ ندهد، انجام می‌شود. یکی از روش‌های کم‌تهاجمی، جراحی آرتروسکوپی است. در این روش، جراح با یک دوربین کوچک داخل مفصل زانو را مشاهده کرده و می‌تواند بافت‌های آسیب‌دیده را ترمیم یا خارج کند. پس از این جراحی، انجام بهترین ورزش‌ها برای بعد از آرتروسکوپی زانو می‌تواند به بازگشت دامنه حرکتی، تقویت عضلات و کاهش درد کمک کند.
چگونه از نرمی کشکک زانو پیشگیری کنیم؟
با رعایت چند نکته ساده می‌توانید خطر ابتلا به این مشکل را کاهش دهید:
- از افزایش وزن خودداری کنید: وزن اضافی فشار زیادی به زانوها وارد می‌کند.
- عضلات خود را قوی نگه دارید: تقویت عضلات چهارسر ران به پایداری کشکک کمک می‌کند.
- قبل از ورزش بدن را گرم کنید: همیشه قبل از شروع فعالیت‌های ورزشی، ۵ دقیقه بدن خود را گرم کنید و حرکات کششی قبل و بعد از تمرین را انجام دهید تا احتمال آسیب‌دیدگی کاهش یابد.
- از کفش مناسب استفاده کنید: کفش‌هایی بپوشید که ضربات وارده به پا را به خوبی جذب کنند.
- از نشستن‌های نادرست پرهیز کنید: سعی کنید کمتر دوزانو و چهارزانو بنشینید.
سوالات متداول در مورد نرمی کشکک زانو
۱. چه کسانی بیشتر در معرض نرمی کشکک زانو هستند؟
نوجوانان و جوانان به دلیل رشد سریع استخوان‌ها و عضلات، زنان به دلیل توده عضلانی کمتر، افراد با کف پای صاف و ورزشکارانی که فعالیت‌های پرفشار انجام می‌دهند، بیشتر در معرض خطر هستند.
۲. آیا نرمی کشکک زانو خطرناک است؟
این بیماری معمولاً خطرناک نیست و عوارض جدی فراتر از درد و ناراحتی ایجاد نمی‌کند. در بسیاری از موارد با استراحت و درمان‌های ساده بهبود می‌یابد. با این حال، اگر درد شما ادامه داشت، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
۳. آیا این بیماری درمان قطعی دارد؟
آسیب به غضروف معمولاً غیرقابل بازگشت است و ممکن است فرد همیشه با این مشکل درگیر باشد. اما با روش‌های درمانی موجود می‌توان علائم بیماری را به خوبی کنترل کرد و کیفیت زندگی را بهبود بخشید.
