بارداری از حساس‌ترین مراحل زندگی بانوان است و هرگونه اقدام درمانی در این دوره نیازمند بررسی دقیق و ارزیابی کامل جوانب امر، به‌ویژه سلامت مادر و جنین می‌باشد. لیزر درمانی پرتوان (High-Intensity Laser Therapy – HILT) به عنوان یک روش نوین درمانی در حوزه‌های مختلف پزشکی مانند فیزیوتراپی مطرح شده است.
با توجه به کاربردهای رو به رشد این فناوری، بررسی ایمنی و اثربخشی آن در دوران بارداری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است تا بتوان اطلاعات مبتنی بر شواهد علمی را در اختیار بیماران و متخصصان قرار داد.
لیزر پرتوان چیست؟
لیزر پرتوان، که گاهی لیزر کلاس IV نیز نامیده می‌شود، نوعی فناوری است که از انرژی نور متمرکز با توان بالا برای اهداف درمانی استفاده می‌کند. اساس کار لیزر، تولید و تقویت نور از طریق فرآیندی به نام “گسیل القایی تابش” است.
دستگاه‌های لیزر معمولاً شامل یک چشمه انرژی، یک محیط تقویت‌کننده (مانند گاز، کریستال جامد یا فیبر نوری) و یک تشدید کننده اپتیکی هستند. انرژی نور تولید شده از طریق یک پروب (که می‌تواند قلمی، خوشه‌ای یا اسکنر باشد) به بافت هدف تابانده می‌شود. لیزر پرتوان با نفوذ به لایه‌های عمیق‌تر بافت، اثرات بیولوژیکی متعددی ایجاد می‌کند.
طول موج لیزر (معمولاً در پنجره درمانی ۶۰۰ تا ۱۲۰۰ نانومتر) و چگالی انرژی، پارامترهای کلیدی در تعیین عمق نفوذ و اثرات درمانی آن هستند.
اثرات لیزر پرتوان در دوران بارداری
مهم‌ترین جنبه در استفاده از لیزر پرتوان در بارداری، ارزیابی دقیق ایمنی آن برای مادر و جنین است. اگرچه برخی کاربردهای پزشکی، ایمنی قابل قبولی از خود نشان داده‌اند، اما ملاحظات و خطرات بالقوه‌ای نیز وجود دارد:
1. اثرات حرارتی و نفوذ
لیزرهای پرتوان انرژی و گرمای قابل توجهی تولید می‌کنند. اگرچه پرتوهای لیزر خارجی بعید است به عمق رحم برسند، اما نگرانی‌هایی در مورد اثرات حرارتی غیرمستقیم یا تابش تصادفی به نواحی حساس وجود دارد.
به همین دلیل، تابش مستقیم لیزر بر روی شکم، رحم باردار و غده تیروئید به عنوان منع مصرف قطعی در نظر گرفته می‌شود.
2. مراحل بارداری
سه ماهه اول بارداری، دوره تکامل اندام‌های حیاتی جنین است و بیشترین حساسیت به عوامل خارجی وجود دارد. سه ماهه سوم نیز با افزایش خطر زایمان زودرس همراه است.
به طور کلی، توصیه می‌شود درمان‌های لیزری غیرضروری و انتخابی به پس از زایمان موکول شوند. در صورت لزوم انجام درمان، سه ماهه دوم و اوایل سه ماهه سوم معمولاً ایمن‌تر در نظر گرفته می‌شوند.
لیزر پرتوان
دستورالعمل‌ها و توصیه‌ها
آیا فیزیوتراپی در بارداری ضرر دارد؟ مهم‌ترین توصیه در تمام موارد، مشورت با پزشک متخصص (اعم از متخصص زنان و زایمان، اورولوژیست، پوست یا فیزیوتراپیست) است. پزشک با در نظر گرفتن شرایط خاص بیمار، مرحله بارداری، نوع بیماری و شواهد علمی موجود، می‌تواند بهترین تصمیم را در مورد ضرورت، ایمنی و زمان‌بندی استفاده از لیزر پرتوان اتخاذ کند. انجام درمان نیز باید توسط فردی آموزش دیده و با تجربه و با رعایت کامل پروتکل‌های ایمنی، از جمله استفاده از عینک محافظ برای بیمار و اپراتور، صورت گیرد.
