اختلال مفصل ساکروایلیاک چیست و چگونه درمان می شود؟

اختلال مفصل ساکروایلیاک یکی از دلایل شایع کمردرد است که معمولاً در ناحیه کمر و باسن احساس می‌شود. این درد ناشی از مشکلات یا آسیب در مفصلی است که ستون فقرات را به لگن متصل می‌کند و می‌تواند کیفیت زندگی روزمره را تحت تأثیر قرار دهد. از آنجا که علائم این اختلال گاهی شبیه به مشکلات دیگری مانند فتق دیسک است، تشخیص دقیق آن اهمیت زیادی دارد. تحقیقات نشان می‌دهد که تقریباً ۱۵ تا ۳۰ درصد از موارد کمردرد به اختلالات این مفصل مربوط می‌شوند.

در این مطلب از فیزیوتراپی راحیل، به شما همه نکات مهم درباره علت، علائم و روش‌های درمان اختلال مفصل ساکروایلیاک را توضیح خواهیم داد تا بتوانید درد خود را بهتر مدیریت کنید و زندگی راحت‌تری داشته باشید.

مفصل ساکروایلیاک چیست؟

مفاصل ساکروایلیاک که به آن‌ها مفاصل خاجی خاصره هم گفته می‌شود، بین استخوان ساکروم (بخش مثلثی پایین ستون فقرات) و استخوان‌های ایلیوم (بخش بالایی لگن) قرار دارند. در واقع این دو مفصل، ستون فقرات شما را به لگن متصل می‌کنند. وظیفه اصلی این مفاصل، حمایت و پایداری بدن است و نقش مهمی در جذب ضربه هنگام راه رفتن یا بلند کردن اجسام دارند. این مفاصل حرکت کمی دارند اما همین حرکت کم برای انعطاف‌پذیری طبیعی بدن ضروری است. رباط‌ها و عضلات قوی از این مفاصل حمایت می‌کنند. داخل این مفصل مایعی وجود دارد و انتهای عصبی زیادی در آن قرار گرفته است که اگر مفصل آسیب ببیند یا به درستی حرکت نکند، می‌تواند باعث ایجاد درد مزمن شود.

علائم اختلال مفصل ساکروایلیاک

علائم اختلال مفصل ساکروایلیاک

التهاب در این مفصل که به آن ساکروایلئیت نیز می‌گویند، می‌تواند علت اصلی درد و سایر علائم باشد. این علائم بسته به شدت آسیب، از خفیف تا شدید متغیر هستند.

1. درد در کمر و پاها

درد معمولاً در ناحیه پایین کمر و باسن احساس می‌شود و ممکن است به پاها، کشاله ران و حتی کف پا نیز کشیده شود. گاهی این درد با درد سیاتیک اشتباه گرفته می‌شود، اما با درمان درد سیاتیک با فیزیوتراپی می‌توان به تشخیص دقیق و کاهش آن کمک کرد. فعالیت‌هایی مانند بالا رفتن از پله، دویدن، راه رفتن سریع یا حتی دراز کشیدن روی یک سمت بدن می‌تواند شدت درد را بیشتر کند.

2. خشکی و بی‌ثباتی

یکی دیگر از علائم، احساس خشکی و کاهش دامنه حرکتی در پایین کمر، لگن و کشاله ران است. این موضوع باعث می‌شود حرکاتی مانند خم شدن یا بالا رفتن از پله‌ها برای فرد دشوار شود. همچنین ممکن است فرد در ناحیه لگن احساس بی‌ثباتی کند، طوری که هنگام ایستادن یا راه رفتن حس کند لگنش شل شده است.

چه عواملی باعث اختلال مفصل ساکروایلیاک می‌شوند؟

دلایل مختلفی می‌توانند باعث ایجاد درد و اختلال در عملکرد مفصل ساکروایلیاک شوند. برخی از مهم‌ترین علل عبارتند از:

• آسیب تروماتیک: یک ضربه ناگهانی مانند تصادف رانندگی یا زمین خوردن می‌تواند به این مفاصل آسیب جدی وارد کند.
• آرتروز: با افزایش سن، غضروف مفاصل فرسوده می‌شود و ساییدگی استخوان‌ها روی هم باعث درد می‌شود. همچنین، بیماری‌های التهابی مانند اسپوندیلیت آنکیلوزان نیز می‌توانند ستون فقرات و این مفصل را تحت تأثیر قرار دهند.
• بارداری: در دوران بارداری، مفاصل لگن برای آماده شدن برای زایمان شل و کشیده می‌شوند. این تغییرات به همراه افزایش وزن می‌تواند فشار اضافی روی مفاصل ساکروایلیاک وارد کرده و باعث سایش و درد شود.
• عفونت: در موارد نادر، این مفصل ممکن است دچار عفونت شود که باعث التهاب و درد شدید می‌گردد.
• جراحی قبلی کمر: عمل‌های جراحی مانند فیوژن (خشک کردن مهره‌ها) در ناحیه کمر می‌تواند فشار بیشتری را به مفصل ساکروایلیاک منتقل کرده و باعث ایجاد درد در این ناحیه شود.
• حرکات تکراری: مشاغل یا فعالیت‌هایی که نیاز به بلند کردن اجسام سنگین یا حرکات تکراری دارند، می‌توانند به مرور زمان به این مفصل فشار آورده و آن را دچار مشکل کنند.

تشخیص درد مفصل ساکروایلیاک

تشخیص اختلال عملکرد مفصل ساکروایلیاک کمی دشوار است، زیرا علائم آن با مشکلات دیگر همپوشانی دارد. به همین دلیل، پزشک معمولاً از ترکیبی از روش‌ها برای رسیدن به تشخیص دقیق استفاده می‌کند.

1. معاینه فیزیکی

پزشک ابتدا سوابق پزشکی شما را بررسی کرده و سپس یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. در این معاینه، از تست‌های حرکتی خاصی استفاده می‌شود تا مشخص شود که آیا منشأ درد، مفصل ساکروایلیاک است یا خیر. در این تست‌ها، پزشک با وارد کردن فشار به نقاط خاصی از لگن و کمر، سعی می‌کند دردی را که بیمار همیشه احساس می‌کند، بازتولید نماید. اگر چند تست مختلف باعث ایجاد درد در همان ناحیه شوند، احتمال اینکه مشکل از مفصل ساکروایلیاک باشد، بالا می‌رود.

2. تست‌های تشخیصی دیگر

پس از معاینه اولیه، ممکن است پزشک از روش‌های دیگری نیز برای تأیید تشخیص خود استفاده کند:

• تزریق داخل مفصل: این روش یکی از دقیق‌ترین راه‌ها برای تشخیص است. پزشک مقدار کمی داروی بی‌حس‌کننده را مستقیماً به داخل مفصل تزریق می‌کند. اگر پس از تزریق، درد بیمار به طور قابل توجهی کاهش یابد، تأیید می‌شود که منشأ درد همین مفصل است.
• تصویربرداری: آزمایش‌هایی مانند اشعه ایکس، سی‌تی اسکن یا ام‌آر‌آی معمولاً برای رد کردن سایر علل احتمالی درد مانند فتق دیسک استفاده می‌شوند. این آزمایش‌ها به تنهایی نمی‌توانند درد مفصل ساکروایلیاک را تشخیص دهند، زیرا ممکن است یافته‌های غیرطبیعی در تصویربرداری وجود داشته باشد که هیچ دردی ایجاد نکرده باشند. همچنین، بسیاری افراد این سؤال را دارند که آیا بیرون زدگی دیسک کمر با فیزیوتراپی درمان می‌شود؟ پاسخ به این سؤال نیازمند بررسی دقیق شرایط هر بیمار و برنامه درمانی اختصاصی است.

درمان اختلال مفصل ساکروایلیاک

روش‌های درمان درد مفصل ساکروایلیاک

درمان معمولاً بر کاهش درد و بازگرداندن حرکت طبیعی مفصل متمرکز است. خوشبختانه در بیشتر موارد، این درد با روش‌های غیرجراحی به خوبی مدیریت می‌شود.

درمان‌های غیرجراحی

معمولاً ترکیبی از درمان‌های زیر برای تسکین درد توصیه می‌شود:

• استراحت کوتاه: یک دوره استراحت ۱ تا ۲ روزه می‌تواند مفید باشد، اما استراحت طولانی‌مدت توصیه نمی‌شود زیرا ممکن است باعث خشکی و ضعیف شدن عضلات شود.
• یخ و گرما: استفاده از یخ می‌تواند التهاب و درد را کاهش دهد، در حالی که گرما به کاهش گرفتگی عضلات کمک می‌کند.
• داروها: داروهای مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن و داروهای ضدالتهابی مانند ایبوپروفن برای دردهای خفیف تا متوسط مفید هستند. در موارد درد شدید، ممکن است پزشک شل‌کننده‌های عضلانی تجویز کند.
• فیزیوتراپی: تمرینات کششی و تقویتی به بازگرداندن عملکرد طبیعی مفصل کمک می‌کنند. تقویت عضلات شکم، کمر و لگن باعث حمایت بهتر از مفصل ساکروایلیاک شده و درد را کاهش می‌دهد. ورزش‌های هوازی سبک مانند دوچرخه ثابت نیز با افزایش جریان خون به بهبودی کمک می‌کنند.
• درمان دستی: اگر مشکل از خشکی و حرکت کم مفصل باشد، متخصص کایروپراکتیک یا فیزیوتراپیست می‌تواند با اعمال تکنیک‌های دستی، حرکت طبیعی را به مفصل بازگرداند.
• کمربندهای حمایتی: اگر مفصل بیش از حد شل و متحرک باشد، استفاده از بریس یا کمربند لگنی می‌تواند به تثبیت آن و کاهش درد کمک کند.
• تزریق داخل مفصل: تزریق داروهای ضدالتهابی (کورتیکواستروئید) به همراه داروی بی‌حس‌کننده می‌تواند التهاب را کاهش داده و به تسکین درد کمک کند

روش جراحی

اگر درمان‌های غیرجراحی پس از مدتی مؤثر واقع نشوند، ممکن است جراحی به عنوان آخرین گزینه در نظر گرفته شود. عمل جراحی استاندارد برای این مشکل، فیوژن مفصل ساکروایلیاک نام دارد. در این عمل، جراح با استفاده از پیچ و پلاک، استخوان‌های ساکروم و ایلیوم را به یکدیگر متصل کرده و مفصل را ثابت می‌کند. این کار حرکت را در مفصل از بین برده و در نتیجه درد ناشی از حرکت نیز برطرف می‌شود.

چگونه می‌توان از درد مفصل ساکروایلیاک پیشگیری کرد؟

اگرچه نمی‌توان از همه علل این درد پیشگیری کرد، اما با رعایت برخی نکات می‌توان خطر بروز آن را کاهش داد یا از بدتر شدن وضعیت جلوگیری کرد:

• حفظ وزن سالم: اضافه وزن فشار روی مفاصل کمر و لگن را افزایش می‌دهد.
• ورزش منظم: تقویت عضلات کمر، شکم و لگن به حمایت از این مفصل کمک می‌کند.
• رعایت وضعیت بدنی صحیح: رعایت وضعیت بدنی صحیح: هنگام نشستن، ایستادن و خوابیدن، وضعیت مناسب بدن را حفظ کنید و با رعایت بهترین وضعیت خوابیدن برای افراد دارای دیسک کمر از فشار اضافی به ستون فقرات و مفصل ساکروایلیاک جلوگیری کنید.
• استفاده از تکنیک‌های صحیح بلند کردن اجسام: هنگام بلند کردن اشیای سنگین، از پاهای خود نیرو بگیرید، نه از کمرتان.

سوالات متداول در مورد اختلال مفصل ساکروایلیاک

۱. درد مفصل ساکروایلیاک معمولاً در کدام نواحی احساس می‌شود؟

این درد بیشتر در پایین کمر، باسن و لگن احساس می‌شود، اما ممکن است به کشاله ران و حتی تا کف پا نیز گسترش یابد.

۲. آیا بارداری می‌تواند باعث درد مفصل ساکروایلیاک شود؟

بله، تغییرات هورمونی و فیزیکی در دوران بارداری باعث شل شدن مفاصل لگن و افزایش فشار روی آن‌ها می‌شود که می‌تواند منجر به درد در مفصل ساکروایلیاک گردد.

۳. درمان‌های اصلی برای درد مفصل ساکروایلیاک چیست؟

درمان‌های اصلی شامل روش‌های غیرجراحی مانند استراحت، استفاده از یخ و گرما، مصرف داروهای ضدالتهاب، فیزیوتراپی و تزریق داخل مفصل است. جراحی تنها در موارد شدید و مقاوم به درمان توصیه می‌شود.

۴. چه زمانی جراحی برای درمان اختلال مفصل ساکروایلیاک لازم است؟

جراحی معمولاً زمانی توصیه می‌شود که درد بیمار بسیار شدید باشد و به هیچ‌کدام از درمان‌های غیرجراحی مانند دارو، فیزیوتراپی و تزریق پاسخ ندهد.