فیزیوتراپی برای درمان درد قفسه سینه غیرقلبی (عضلانی-اسکلتی)

درد قفسه سینه می‌تواند تجربه‌ای نگران‌کننده باشد که اغلب اولین چیزی که به ذهن متبادر می‌شود، مشکلات قلبی است. با این حال، منابع متعددی برای این درد وجود دارد، و بخش قابل توجهی از مراجعین به اورژانس‌ها در نهایت با درد قفسه سینه غیرقلبی، به‌ویژه از نوع عضلانی-اسکلتی، تشخیص داده می‌شوند. در این مقاله به بررسی علل این نوع درد، چگونگی تشخیص آن و نقش کلیدی فیزیوتراپی در مدیریت و درمان آن خواهیم پرداخت.

درد قفسه سینه: علل و اهمیت تشخیص

درد قفسه سینه می‌تواند از ساختارهای مختلفی درون سینه، از جمله قلب، ریه‌ها، مجاری تنفسی، مری، دنده‌ها، عضلات و اعصاب تنفسی ناشی شود. تمایز محل سرچشمه درد از اهمیت حیاتی برخوردار است؛ زیرا دردی که ناشی از حمله قلبی باشد، یک فوریت پزشکی محسوب می‌شود و نیاز به بررسی فوری توسط پزشک متخصص دارد.

درد قفسه سینه

علائم و احساس درد قفسه سینه

بسته به شرایط و ساختار آسیب‌دیده، درد قفسه سینه می‌تواند احساس متفاوتی در افراد ایجاد کند. این درد ممکن است به صورت‌های زیر تجربه شود:

• شروع: سریع یا ناگهانی.
• کیفیت: تیز، مبهم، کسل‌کننده، سوزش، ثابت، فشار دهنده، تنگی، انسدادی، چلاندن، سنگینی، یا درد منتشر و عمومی.
• محل: اغلب در ناحیه قفسه سینه احساس می‌شود.
• انتشار: درد ناشی از قلب می‌تواند به فک، بازوها یا شانه‌ها (بیشتر سمت چپ) کشیده شود. درد مری نیز گاهی در ناحیه کمر احساس می‌شود. همچنین علت درد پشت کتف راست هنگام نفس کشیدن می‌تواند با مشکلات عضلانی‌-اسکلتی یا سایر عوامل غیرقلبی مرتبط باشد.

علاوه بر درد، بسته به علت، علائم دیگری مانند تنگی نفس، سرفه، تب، بالا رفتن میزان تنفس، ضربان قلب بالا، فشار خون پایین، حالت تهوع، استفراغ، سرگیجه یا رفلاکس نیز ممکن است تجربه شود.

تمایز درد قلبی و غیرقلبی

تشخیص افتراقی بین درد قفسه سینه ناشی از حمله قلبی و سایر مشکلات، از جمله علل عضلانی-اسکلتی، بسیار مهم است.

کمکم از فیزیوتراپی در درمان درد قفسه سینه غیرقلبی

علائم هشداردهنده حمله قلبی که نیاز به تماس فوری با اورژانس دارند عبارتند از: درد، فشار، تنگی، یا سنگینی در قفسه سینه، گردن، فک، بازوها، شانه‌ها، شکم یا پشت که به مدت ۱۰ دقیقه یا بیشتر تجربه شوند و شدیدتر یا بدتر گردند.

علل درد قفسه سینه غیرقلبی

درد قفسه سینه می‌تواند از مشکلات گوناگونی نشأت بگیرد. طبقه‌بندی ساختارهایی که می‌توانند منجر به این نوع درد شوند، به شرح زیر است:

بسیاری از بیمارانی که با درد قفسه سینه به اورژانس مراجعه می‌کنند و مشکل قلبی ندارند (حدود نیمی از موارد)، مبتلا به دردهای عضلانی-اسکلتی هستند که می‌توانند با درمان‌های طب فیزیکی و توان‌بخشی بهبود یابند.

تشخیص درد قفسه سینه اسکلتی-عضلانی

اگرچه تشخیص نهایی توسط پزشک متخصص انجام می‌شود، یک پزشک عمومی به تشخیص علت درد کمک می‌کند. آن‌ها ممکن است تست‌های مختلفی از جمله ECG، تست خون و ایکس-ری انجام دهند و بیمار را به متخصص (پزشک تنفسی یا متخصص قلب) ارجاع دهند.

اگر درد قفسه سینه با اختلال اسکلتی-عضلانی در ارتباط باشد، فیزیوتراپیست می‌تواند به تشخیص علت خاص کمک کرده و درمان مناسب را شناسایی کند. تشخیص این نوع درد معمولاً بالینی است و بر اساس وجود درد قفسه سینه با لمس که درد خودبه‌خودی را در معاینه فیزیکی ایجاد می‌کند.

سندرم جناغی دنده‌ای (Costosternal syndrome)

یکی از علل شایع درد قدام قفسه سینه، سندرم جناغی دنده‌ای است که بر مفاصل جناغی دنده‌ای و غضروفی دنده‌ای تأثیر می‌گذارد. این سندرم با التهاب موضعی همراه نیست و معمولاً در محل‌های متعدد رخ می‌دهد (برخلاف سندرم تیتز که نادرتر است و با التهاب همراه است). شروع آن معمولاً بعد از ۴۰ سالگی است و در زنان شایع‌تر از مردان رخ می‌دهد.

علائم بالینی سندرم جناغی دنده‌ای:

• درد: شایع‌ترین علامت، درد قسمت قدامی قفسه سینه است که اغلب در اطراف جناغ چپ متمرکز می‌شود.
• تشدید: درد عمدتاً بعد از تغییر وضعیت و مانورهایی که روی ساختمان‌های جدار سینه استرس وارد می‌کند، تشدید می‌یابد.
• درگیری: در ۹۰٪ بیماران، محل‌های متعدد درگیری دیده می‌شود، که غضروف‌های دنده‌ای ۲ تا ۵ شایع‌ترین محل آسیب هستند.
• معاینه فیزیکی: لمس نواحی درگیر قفسه سینه، تندرس موضعی در مکان‌های متعدد را برمی‌انگیزد. هیچ تورم مدور قابل مشاهده یا علامتی از التهاب وجود ندارد.

تشخیص این سندرم با مانورهایی مانند فشار پایدار بر ساختمان‌های جدار سینه، تست فلکشن افقی (Horizontal flexion test) و مانور خروس خوان (crowing rooster) تأیید می‌شود.

درد قفسه سینه

نقش فیزیوتراپی در درمان درد قفسه سینه غیرقلبی

فیزیوتراپی می‌تواند به درمان بسیاری از علل اسکلتی-عضلانی درد قفسه سینه کمک کند. هدف اصلی، ارزیابی دقیق منشأ درد و ارائه یک برنامه درمانی جامع و مؤثر است.

رویکردهای درمانی فیزیوتراپی

درمان‌های فیزیوتراپی برای دردهای اسکلتی-عضلانی قفسه سینه می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• تمرینات ورزشی: شامل تقویت و افزایش استقامت عضلات قفسه سینه، پشت و شانه.
• کشش عضلات: به ویژه کشش عضلات قفسه سینه.
• تکنیک‌های دستی (ManuaL Therapy):
  • بسیج مفاصل (Mobilization): تکنیک‌های دستی مفاصل دنده.
  • ماساژ: درمان دستی (ماساژ).
  • وارد کردن ضربات آهسته (Tapping): به تیغه شانه یا ستون فقرات.
• آموزش: آموزش وضعیت بدن (پوسچر) و مراقبت از آن.
• تعدیل فعالیت: توقف فعالیت فعلی در صورت درد شدید و استراحت.

مدیریت دردهای ثانویه به بیماری‌های مزمن

فیزیوتراپی همچنین در مدیریت کلی بیماری‌های مزمن (مانند بیماری‌های ریوی و قلبی) که منجر به درد مزمن قفسه سینه می‌شوند، نقش مهمی ایفا می‌کند.

• توان‌بخشی ریوی و قلبی: شامل تمرینات ورزشی، بازآموزی و برنامه‌های حمایتی است.
• بهبود کیفیت زندگی: توان‌بخشی می‌تواند کیفیت زندگی بیماران مزمن را بهبود بخشد، به آن‌ها کمک کند از نظر فیزیکی فعال بمانند و از بدتر شدن زودهنگام بیماری پیشگیری کنند.

مدالیته‌های فیزیکی کمکی

درمان‌های کمکی زیر نیز ممکن است در فیزیوتراپی برای دردهای عضلانی-اسکلتی قفسه سینه استفاده شوند:

• گرمای سطحی موضعی: برای ۲۰ دقیقه، ۲ تا ۳ بار در روز.
• یخ: برای ۱۵ دقیقه، ۳ تا ۴ بار در روز.
• تحریک عصبی الکتریکی پوستی (TENS).
• طب سوزنی (Acupuncture): البته باید با احتیاط و توسط متخصص انجام شود تا از عوارض جدی مانند پارگی ریه جلوگیری شود.

نکته مهم در توان‌بخشی این است که فعالیت‌های با محدوده حرکتی بدون درد و ملایم باید انجام شوند و از ورزش‌های شدید که علائم بیمار را تشدید می‌کنند، پرهیز شود. همچنین، عواملی مانند سرفه مزمن که درد را بدتر می‌کنند، باید حذف شوند.

کمکم از فیزیوتراپی در درمان درد قفسه سینه غیرقلبی

خلاصه نهایی

درد قفسه سینه غیرقلبی، که اغلب ریشه عضلانی-اسکلتی دارد و نیازمند تمایز از فوریت‌های قلبی است، با ابزارهای تشخیصی و درمانی مؤثر در حوزه فیزیوتراپی قابل مدیریت است. فیزیوتراپی با تمرکز بر ورزش، درمان‌های دستی و آموزش، به تسکین درد و بهبود عملکرد بیماران مبتلا به این نوع عارضه کمک شایانی می‌کند، اگرچه موارد شدید یا ثانویه به بیماری‌های مزمن ممکن است به مداخلات پزشکی دیگر نیز نیاز داشته باشند.

سوالات متداول

آیا درد قفسه سینه عضلانی-اسکلتی خطرناک است؟

درد قفسه سینه با منشأ عضلانی-اسکلتی، از جمله سندرم جناغی دنده‌ای، معمولاً خوش‌خیم است و تهدیدکننده زندگی نیست. با این حال، به دلیل شباهت علائم، همیشه باید ابتدا علل قلبی و ریوی رد شوند.

چه مدت طول می‌کشد تا درد قفسه سینه عضلانی-اسکلتی با فیزیوتراپی بهبود یابد؟

سندرم جناغی دنده‌ای اغلب خودمحدودشونده است و بهبودی خودبه‌خودی در اکثریت موارد ممکن است پس از یک سال رخ دهد. با این حال، فیزیوتراپی به تسریع بهبودی، کاهش علائم و مدیریت ناتوانی‌های عملکردی کمک می‌کند. در صورت پاسخ ندادن به درمان‌های اولیه، تزریق موضعی و توانبخشی نیز در نظر گرفته می‌شود.

در صورت تجربه درد قفسه سینه، اولین قدم چیست؟

اگر علائم هشداردهنده حمله قلبی (درد، فشار، سنگینی در قفسه سینه، فک، بازوها و…) را به مدت ۱۰ دقیقه یا بیشتر تجربه کردید و علائم شدیدتر شد، باید فوراً با اورژانس تماس بگیرید. در غیر این صورت، برای تشخیص منشأ درد، ابتدا باید به پزشک عمومی مراجعه کنید.