درد بین دو کتف، یک شکایت رایج است که می‌تواند از یک ناراحتی خفیف و گذرا تا یک درد شدید و ناتوان‌کننده متغیر باشد و فعالیت‌های روزمره و کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار دهد. این ناحیه پیچیده، محل اتصال عضلات، استخوان‌ها و اعصاب متعددی است که همگی می‌توانند منشأ درد باشند.
خوشبختانه، در اغلب موارد، این درد با روش‌های درمانی ساده و تغییرات سبک زندگی بهبود می‌یابد، اما گاهی نیز می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری جدی‌تر باشد که نیاز به بررسی دقیق پزشکی دارد.
درک درد بین دو کتف
ناحیه بین دو استخوان کتف، که به آن ناحیه بین اسکپولار یا اینتراسکپولار نیز گفته می‌شود. درد در این منطقه می‌تواند ماهیت‌های متفاوتی از جمله تیز و خنجری، سوزشی، مبهم و کوبنده، یا همراه با احساس گرفتگی و سفتی داشته باشد. درد بین دو کتف می‌تواند علل بسیار متنوعی داشته باشد، که در ادامه به تشریح آن خواهیم پرداخت.
دلایل شایع درد بین دو کتف
شناخت علل احتمالی درد بین دو کتف، اولین گام برای درمان مؤثر است. این علل را می‌توان به چند دسته اصلی تقسیم کرد:
مشکلات عضلانی-اسکلتی
این دسته از مشکلات، شایع‌ترین علت درد بین دو کتف هستند و معمولاً به دلیل استفاده بیش از حد، وضعیت نامناسب بدنی یا آسیب‌های مستقیم ایجاد می‌شوند. این موارد شایع‌ترین علت درد بین دو کتف هستند. عضلات این ناحیه، در اثر فعالیت‌های مانند کار طولانی با کامپیوتر، بلند کردن اجسام سنگین به روش نادرست، ورزش‌های جدید یا شدید بدون گرم کردن کافی، دچار کشیدگی، پارگی‌های میکروسکوپی یا اسپاسم می‌شوند.
مشکلات ستون فقرات
ستون فقرات، به عنوان محور مرکزی بدن، نقش مهمی در حمایت و حرکت دارد و اختلالات آن می‌تواند منجر به درد در نواحی مختلف از جمله بین دو کتف شود.
اختلالات ستون فقرات سینه‌ای
ستون فقرات سینه‌ای یا پشتی، دقیقاً در ناحیه بین دو کتف قرار دارد. آرتروز مفاصل کوچک بین مهره‌ها فرسایش و تخریب دیسک‌های بین مهره‌ای و یا حتی بیرون‌زدگی دیسک سینه‌ای می‌توانند باعث درد موضعی، گرفتگی عضلانی و درد انتشاری در اطراف کتف‌ها شوند.
مشکلات ستون فقرات گردنی
اغلب، درد بین دو کتف ریشه در مشکلات گردن دارد. آرتروز گردن، تنگی کانال نخاعی گردنی و بیرون‌زدگی دیسک گردن، همگی می‌توانند باعث تحریک اعصابی شوند که به ناحیه بین دو کتف و شانه عصب‌دهی می‌کنند. این درد معمولاً با حرکات گردن تشدید شده و ممکن است با علائم دیگری چون درد، بی‌حسی یا گزگز در بازو و دست همراه باشد.
مشکلات مرتبط با اعصاب
تحریک یا آسیب به اعصاب می‌تواند منجر به درد، سوزش، گزگز یا بی‌حسی شود.
تحت فشار قرار گرفتن عصب
اعصابی که از نخاع در ناحیه گردن یا قسمت بالایی پشت منشعب می‌شوند، ممکن است در اثر فتق دیسک، خارهای استخوانی (ناشی از آرتروز) یا تنگی فضاهای عبور عصب، تحت فشار قرار گیرند. این فشار می‌تواند باعث درد تیزی شود که به سمت کتف، شانه یا بازو تیر می‌کشد.
التهاب یا آسیب عصب کتف
اعصاب کتف ممکن است در اثر کشش، فشار مستقیم (مثلاً حمل کوله‌پشتی سنگین به مدت طولانی) یا گاهی عفونت، ملتهب یا آسیب ببیند. این وضعیت می‌تواند باعث درد، ضعف عضلانی و در موارد شدید، تغییر در وضعیت قرارگیری استخوان کتف شود .
مشکلات استخوان و مفاصل
شکستگی استخوان کتف
شکستگی استخوان کتف معمولاً نادر است و اغلب در اثر ضربه مستقیم و شدید مانند تصادفات رانندگی یا سقوط از ارتفاع رخ می‌دهد. درد ناشی از آن شدید و ناگهانی بوده و با تورم، کبودی و محدودیت شدید حرکتی همراه است.
آرتروز در مفاصل شانه یا دنده‌ها
التهاب و فرسایش مفاصل شانه یا مفاصل بین دنده‌ها و ستون فقرات نیز می‌تواند به ناحیه بین دو کتف درد ارجاع دهد.
علل کمتر شایع اما جدی
در برخی موارد، درد بین دو کتف می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری جدی‌تر باشد که نیاز به توجه فوری پزشکی دارد. این موارد اغلب با علائم دیگری همراه هستند:
بیماری‌های ریوی
عفونت ریه، التهاب پوشش اطراف ریه‌ها، لخته خون در شریان ریوی، یا حتی سرطان ریه می‌توانند باعث درد در قفسه سینه یا بین دو کتف شوند. این درد اغلب با سرفه، تنگی نفس، یا تب همراه است.
زونا
فعال شدن مجدد ویروس آبله مرغان می‌تواند باعث ایجاد بیماری زونا شود. قبل از بروز بثورات پوستی دردناک و تاول‌دار، ممکن است درد، سوزش یا خارش شدیدی در مسیر یک عصب، از جمله در ناحیه بین دو کتف، احساس شود.
درک درد بین دو کتف
عوامل مرتبط با سبک زندگی و سایر شرایط
وضعیت نامناسب بدنی
این یکی از مهم‌ترین و شایع‌ترین عوامل زمینه‌ساز درد بین دو کتف است. نشستن طولانی‌مدت با شانه‌های خمیده به جلو، قوز کردن هنگام راه رفتن یا کار با کامپیوتر، فشار مداومی بر عضلات و رباط‌های ناحیه فوقانی پشت و گردن وارد می‌کند.
استرس و تنش‌های هیجانی
استرس مزمن می‌تواند باعث انقباض ناخودآگاه و طولانی‌مدت عضلات، به ویژه عضلات گردن، شانه و قسمت بالایی پشت شود. این تنش عضلانی مداوم منجر به خستگی، درد و ایجاد نقاط ماشه‌ای می‌شود.
استفاده بیش از حد یا فعالیت‌های تکراری
مشاغل یا ورزش‌هایی که نیاز به حرکات تکراری بازوها و شانه‌ها دارند (مانند نقاشی، شنا، پرتاب کردن) می‌توانند باعث فشار بیش از حد بر عضلات این ناحیه شوند.
بارداری
در دوران بارداری، تغییرات هورمونی، افزایش وزن و تغییر مرکز ثقل بدن می‌تواند منجر به تغییر در وضعیت بدنی و فشار بیشتر بر عضلات پشت شود.
تشخیص علت درد: مراجعه به پزشک و روندهای ارزیابی
اگر درد بین دو کتف شدید، ناگهانی، مداوم، یا همراه با علائم هشداردهنده مانند تب، کاهش وزن بی‌دلیل، تنگی نفس، درد قفسه سینه، ضعف یا بی‌حسی در اندام‌ها، یا سابقه ضربه باشد، مراجعه به پزشک ضروری است.
روند تشخیص معمولاً شامل مراحل زیر است:
شرح حال پزشکی و مصاحبه با بیمار
پزشک در مورد مشخصات درد، بیماری‌های قبلی، جراحی‌ها، داروها، سبک زندگی، و هرگونه آسیب یا ضربه اخیر سؤال خواهد کرد.
معاینه فیزیکی
پزشک ناحیه دردناک را معاینه کرده، وضعیت قرارگیری بدن، دامنه حرکتی گردن و شانه‌ها را بررسی می‌کند. همچنین ممکن است قدرت عضلانی، رفلکس‌ها و حس در اندام‌ها را ارزیابی کند. لمس عضلات و ستون فقرات برای یافتن نقاط حساس، گرفتگی یا ناهنجاری‌های ساختاری انجام می‌شود.
تست‌های تصویربرداری
- اشعه ایکس : می‌تواند مشکلات استخوانی مانند شکستگی، آرتروز یا انحراف ستون فقرات را نشان دهد.
- ام آر آی : تصاویر دقیقی از بافت‌های نرم مانند دیسک‌های بین مهره‌ای، نخاع، اعصاب و عضلات ارائه می‌دهد و برای تشخیص فتق دیسک، تنگی کانال نخاعی، آسیب‌های تاندونی یا تومورها بسیار مفید است.
- سی تی اسکن : جزئیات بیشتری از ساختارهای استخوانی نسبت به اشعه ایکس نشان می‌دهد و گاهی برای بررسی آسیب‌های پیچیده یا در مواردی که MRI قابل انجام نیست، استفاده می‌شود.
- سونوگرافی : ممکن است برای بررسی آسیب‌های عضلانی یا تاندونی سطحی استفاده شود.
درک درد بین دو کتف به علت مشکل در ستون فقرات
راهکارهای درمانی برای درد بین دو کتف
درمان درد بین دو کتف به علت زمینه‌ای آن بستگی دارد.
درمان‌های خانگی و خودمراقبتی
برای دردهای خفیف تا متوسط ناشی از مشکلات عضلانی یا وضعیت نامناسب، این راهکارها اغلب مؤثر هستند:
استراحت و اصلاح فعالیت‌ها
از فعالیت‌هایی که باعث تشدید درد می‌شوند، برای چند روز پرهیز کنید. به تدریج و با احتیاط به فعالیت‌های عادی بازگردید.
استفاده از گرما و سرما
در صورتی که به کتف آسیب وارد شود، در دو روز ابتدایی، استفاده از کمپرس سرد از آسیب حاد، شروع درد و تورم جلوگیری می‌کند. پس از دو روز ابتدایی، استفاده از کمپرس گرم کمک می‌کند تا درد و گرفتگی مزمن عضلات بروز پیدا نکند.
داروهای مسکن بدون نسخه
داروهای ضدالتهاب مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن می‌توانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند. استامینوفن نیز برای تسکین درد مؤثر است اما خاصیت ضدالتهابی کمتری دارد. این داروها باید طبق دستور و برای مدت کوتاه مصرف شوند.
تمرینات کششی ملایم
انجام حرکات کششی برای عضلات گردن، شانه و قسمت بالایی پشت می‌تواند به رفع گرفتگی و بهبود انعطاف‌پذیری کمک کند. انجام حرکاتی مانند کشش دست‌ها از پشت و یا قرارگیری در چارچوب در و فشار به آن می‌تواند به جلوگیری از گرفتگی کمک کند.
تقویت عضلات پشتی و مرکزی
پس از کاهش درد حاد، تقویت عضلات ضعیف، برای حمایت بهتر از ستون فقرات و پیشگیری از عود درد مهم است. تمریناتی مانند “کشش پارویی” (Rows) با کش یا وزنه سبک، و “جمع کردن کتف‌ها” (Scapular Retractions) مفید هستند.
اصلاح وضعیت بدنی
به وضعیت نشستن، ایستادن و راه رفتن خود توجه کنید. شانه‌ها را عقب و پایین نگه دارید، سر را در راستای ستون فقرات قرار دهید و از قوز کردن پرهیز کنید.
تنظیمات ارگونومیک محیط کار
ارتفاع میز و صندلی خود را طوری تنظیم کنید که هنگام کار با کامپیوتر، مچ دست‌ها صاف، آرنج‌ها با زاویه 90 درجه، و صفحه نمایش هم‌سطح یا کمی پایین‌تر از چشمان شما باشد. از صندلی با پشتیبانی مناسب برای کمر استفاده کنید.
ماساژ موضعی
ماساژ ملایم ناحیه دردناک با استفاده از دست، یا با کمک یک توپ تنیس یا رول فومی (قرار دادن آن بین پشت و دیوار و حرکت دادن بدن روی آن) می‌تواند به شل شدن عضلات و کاهش درد کمک کند.
فیزیوتراپی برای درمان درد بین دو کتف
درمان‌های پزشکی تخصصی
اگر درد با روش‌های خانگی بهبود نیابد یا علت جدی‌تری داشته باشد، پزشک ممکن است درمان‌های زیر را توصیه کند:
داروهای تجویزی
- NSAIDهای قوی‌تر: برای کنترل التهاب و درد شدیدتر.
- شل‌کننده‌های عضلانی : برای اسپاسم‌های شدید عضلانی، معمولاً برای دوره کوتاه تجویز می‌شوند.
- داروهای ضد درد عصبی : داروهایی مانند گاباپنتین یا پره‌گابالین ممکن است برای دردهای ناشی از تحریک یا آسیب عصب تجویز شوند.
فیزیوتراپی
یک فیزیوتراپیست می‌تواند با ارزیابی دقیق وضعیت شما، یک برنامه درمانی اختصاصی طراحی کند که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آموزش وضعیت صحیح بدن و اصول ارگونومی.
- تمرینات کششی و تقویتی خاص برای بهبود انعطاف‌پذیری، قدرت و پایداری عضلات.
- درمان‌های دستی : تکنیک‌هایی مانند ماساژ درمانی، موبیلیزاسیون (حرکت دادن ملایم) مفاصل ستون فقرات یا شانه، و آزادسازی میوفاسیال.
- استفاده از مدالیته‌های درمانی: مانند تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS) برای کاهش درد، اولتراسوند (امواج فراصوت) برای افزایش جریان خون و کاهش التهاب، یا لیزر درمانی.
جراحی
جراحی به ندرت برای درد بین دو کتف لازم است، مگر در مواردی مانند فتق دیسک شدید با فشار قابل توجه بر نخاع یا ریشه عصبی که به درمان‌های محافظه‌کارانه پاسخ نداده، شکستگی‌های نیازمند تثبیت، یا تومورها.
پیشگیری از درد بین دو کتف
پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. با رعایت نکات زیر می‌توانید خطر بروز یا عود درد بین دو کتف را کاهش دهید:
- حفظ وضعیت بدنی صحیح
- انجام منظم تمرینات ورزشی
- ایجاد محیط کار ارگونومیک
- تکنیک صحیح بلند کردن اجسام
- مدیریت استرس
- گرفتن استراحت‌های منظم
- حفظ وزن سالم
- اجتناب از حمل کیف‌های سنگین روی یک شانه
درد بین دو کتف
سوالات متداول
آیا استرس می‌تواند باعث درد بین دو کتف شود؟
بله، استرس یکی از عوامل شایع ایجاد یا تشدید درد بین دو کتف است. استرس مزمن منجر به افزایش تنش در عضلات گردن، شانه‌ها و قسمت بالایی پشت می‌شود که می‌تواند باعث درد، سفتی و ایجاد نقاط ماشه‌ای گردد.
چه زمانی باید نگران درد بین دو کتف باشم و به پزشک مراجعه کنم؟
اگر درد شدید، ناگهانی، یا همراه با علائم هشداردهنده مانند تنگی نفس، درد قفسه سینه، سرگیجه، تعریق، تب، کاهش وزن بی‌دلیل، ضعف یا بی‌حسی در بازوها یا پاها، یا سابقه ضربه اخیر باشد، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. همچنین، اگر درد با درمان‌های خانگی بهبود نیابد، به تدریج بدتر شود، یا فعالیت‌های روزمره شما را مختل کند، مراجعه به پزشک توصیه می‌شود.
آیا درد بین دو کتف می‌تواند نشانه حمله قلبی باشد؟
بله، در برخی موارد، به خصوص در زنان، درد بین دو کتف می‌تواند یکی از علائم حمله قلبی باشد. سایر علائم ممکن است شامل درد یا فشار در قفسه سینه (که ممکن است وجود نداشته باشد)، درد در یک یا هر دو بازو، پشت، گردن، فک یا معده، تنگی نفس، تهوع، استفراغ، سبکی سر و تعریق سرد باشد. در صورت شک به حمله قلبی، فوراً با اورژانس تماس بگیرید.
چند حرکت ورزشی ساده برای تسکین این درد کدامند؟
- جمع کردن کتف‌ها : صاف بنشینید یا بایستید، شانه‌ها را شل کنید. به آرامی کتف‌های خود را از پشت به هم نزدیک کنید، انگار می‌خواهید یک مداد را بین آن‌ها نگه دارید. 2-3 ثانیه نگه دارید و رها کنید. 10-15 بار تکرار کنید.
- کشش چانه به داخل : صاف بنشینید یا بایستید. چانه خود را به آرامی به سمت عقب و داخل ببرید، انگار می‌خواهید غبغب ایجاد کنید (سر را به پایین خم نکنید). کشش را در پشت گردن احساس کنید. 2-3 ثانیه نگه دارید و 10-15 بار تکرار کنید.
- کشش سینه در چارچوب در : همانطور که قبلاً توضیح داده شد، این حرکت برای باز کردن عضلات سینه که اغلب در اثر وضعیت نامناسب کوتاه می‌شوند، عالی است.
چگونه می‌توانم وضعیت بدنی‌ام را برای پیشگیری از این درد بهبود ببخشم؟
هنگام نشستن، کف پاها را صاف روی زمین قرار دهید، زانوها هم‌سطح یا کمی پایین‌تر از باسن باشند، کمر خود را به پشتی صندلی تکیه دهید، شانه‌ها را شل و عقب نگه دارید، و سر را طوری قرار دهید که گوش‌ها در راستای شانه‌ها باشند. هنگام ایستادن، وزن خود را به طور مساوی روی هر دو پا توزیع کنید، شکم را کمی به داخل بکشید و شانه‌ها را عقب و پایین نگه دارید.
برای درد بین دو کتف، استفاده از گرما بهتر است یا سرما؟
به عنوان یک قاعده کلی، سرما برای آسیب‌های حاد و کاهش التهاب و تورم مناسب‌تر است. گرما برای دردهای مزمن، گرفتگی عضلات و افزایش انعطاف‌پذیری قبل از فعالیت یا کشش بهتر است. گاهی اوقات، استفاده متناوب از هر دو نیز می‌تواند مفید باشد. به واکنش بدن خود توجه کنید و ببینید کدامیک تسکین بیشتری ایجاد می‌کند.
درد بین دو کتف
درد بین دو کتف یک مشکل رایج با علل متعدد است که از کشیدگی‌های عضلانی ساده و وضعیت نامناسب بدنی تا مشکلات جدی‌تر ستون فقرات یا حتی بیماری‌های قلبی و ریوی را شامل می‌شود. تشخیص دقیق علت زمینه‌ای توسط پزشک برای انتخاب درمان مناسب، که می‌تواند شامل خودمراقبتی، فیزیوتراپی، دارودرمانی یا به ندرت جراحی باشد، حیاتی است. با رعایت اصول پیشگیری مانند حفظ وضعیت بدنی صحیح، انجام ورزش‌های منظم و مدیریت استرس، می‌توان به طور قابل توجهی از بروز این درد آزاردهنده جلوگیری کرد.
