میگرن، فراتر از یک سردرد ساده، یک اختلال عصبی پیچیده است که میتواند زندگی فرد را مختل کند. در میان انبوه روشهای درمانی، فیزیوتراپی به عنوان یک رویکرد نوین و کمتهاجمی، امیدهای تازهای را برای مبتلایان به ارمغان آورده است و میتواند به کاهش شدت و دفعات حملات کمک شایانی نماید.
میگرن یک بیماری عصبی-عروقی و یک سردرد اولیه مزمن و دورهای است که با دردهای شدید و ضرباندار، معمولاً در یک طرف سر، شناخته میشود. این درد که ممکن است بین ۴ تا ۷۲ ساعت به طول انجامد، اغلب با فعالیت فیزیکی تشدید شده و با علائمی نظیر تهوع، استفراغ و حساسیت شدید به نور، صدا یا بو همراه است.

سردرد ناشی از میگرن
علائم شایع میگرن
علائم میگرن فراتر از درد در ناحیه سر است. این علائم میتوانند شامل موارد زیر باشند:
- درد ضرباندار و کوبنده: این درد معمولاً در یک سمت سر احساس میشود، اما گاهی ممکن است هر دو طرف را نیز درگیر کند.
- حساسیت حسی: افزایش شدید حساسیت به نور (فتوفوبیا)، صدا (فونوفوبیا) و بوهای مختلف.
- علائم گوارشی: حالت تهوع و استفراغ که در بسیاری از بیماران شایع است.
- تشدید با فعالیت: فعالیتهای روزمره مانند راه رفتن یا بالا رفتن از پلهها میتواند درد را بدتر کند.
- سایر علائم: برخی افراد ممکن است دچار عدم تعادل، فشار در گوش و سینوس، اختلال خواب و اضطراب شوند.
دلایل و محرکهای میگرن
علت دقیق میگرن هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما مجموعهای از عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز آن نقش دارند. عواملی که باعث شروع یک حمله میگرنی میشوند، “محرک“ نامیده میشوند. شناسایی و مدیریت این محرکها بخش مهمی از کنترل بیماری است. برخی از شایعترین محرکها عبارتاند از:
- استرس و هیجانات: فشار عصبی یا حتی رسیدن به آرامش پس از یک دوره پراسترس میتواند محرک باشد.
- تغییرات الگوی خواب: کمخوابی یا خواب بیش از حد طولانی.
- عوامل هورمونی: تغییرات هورمونی در زنان، مانند دوران قاعدگی، بارداری یا یائسگی. مصرف قرصهای ضدبارداری نیز میتواند در برخی افراد محرک باشد.
- عوامل غذایی: حذف وعدههای غذایی، روزهداری و مصرف برخی خوراکیها و نوشیدنیها مانند پنیرهای کهنه، شکلات، الکل و غذاهای حاوی کافئین.
- محرکهای حسی: نورهای بسیار روشن یا چشمکزن، صداهای بلند و بوهای شدید مانند عطر یا دود سیگار.
- فعالیت بدنی: ورزش سنگین و بیسابقه.
- ضربه به سر و گردن: سابقه آسیب به این نواحی میتواند احتمال بروز میگرن را افزایش دهد.

سردرد ناشی از میگرن
فیزیوتراپی: راهکاری نوین و موثر برای میگرن
فیزیوتراپی به عنوان یکی از روشهای درمانی نوین، موثر و کمعارضه، جایگاه ویژهای در مدیریت میگرن پیدا کرده است. سودمندی این روش در کاهش شدت و تکرار حملات میگرن به اثبات رسیده است. فیزیوتراپیست با تمرکز بر دو جنبه اصلی یعنی اختلالات اسکلتی-عضلانی (به خصوص در ناحیه گردن) و اختلالات سیستم دهلیزی (که باعث سرگیجه و عدم تعادل میشود)، یک برنامه درمانی اختصاصی برای هر بیمار طراحی میکند.

استفاده از فیزیوتراپی برای رفع مشکلات میگرن
روند درمان با ارزیابی دقیق توسط فیزیوتراپیست آغاز میشود. این ارزیابی شامل بررسی سابقه پزشکی، معاینه فیزیکی و عصبی، لمس گردن و جمجمه، اندازهگیری دامنه حرکتی گردن و ارزیابی قدرت و وضعیت بدنی بیمار است. هدف اصلی، شناسایی عوامل مکانیکی است که ممکن است در بروز یا تشدید سردردها نقش داشته باشند.
تکنیکهای فیزیوتراپی در درمان میگرن
فیزیوتراپیست از ترکیبی از روشهای مختلف برای کاهش درد، بهبود عملکرد و پیشگیری از حملات استفاده میکند.
تکنیک فیزیوتراپی | هدف اصلی | توضیحات |
تمرین درمانی | بهبود حرکت گردن و کاهش فشار بر اعصاب | شامل تمرینات کششی و تقویتی ملایم برای عضلات گردن و شانه، مانند انقباض، خم کردن و چرخش گردن. |
اصلاح وضعیت بدنی | کاهش فشار مکانیکی بر اعصاب و مفاصل | آموزش وضعیت صحیح بدن هنگام نشستن، ایستادن و خوابیدن. استفاده از رول کمر یا بالش طبی گردن. |
درمانهای دستی | افزایش تحرک مفاصل و کاهش تنش عضلانی | شامل تکنیکهای ماساژ بافت نرم، رهاسازی عضلات زیر پسسری (Suboccipital Release) و متحرکسازی مفاصل گردن. |
گرما و سرما درمانی | کاهش درد، التهاب و اسپاسم عضلانی | استفاده از کمپرس گرم برای شل کردن عضلات قبل از کشش و کمپرس سرد برای کاهش التهاب حاد. |
توانبخشی دهلیزی | بهبود تعادل و کاهش سرگیجه | انجام تمرینات خاص برای هماهنگی چشم، سر و گردن جهت بهبود عملکرد سیستم تعادلی گوش داخلی. |
الکتروتراپی (TENS) | تسکین درد و کاهش اسپاسم | استفاده از تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست برای کاهش سیگنالهای درد و بهبود علائم. |
مزایای فیزیوتراپی برای مبتلایان به میگرن
فیزیوتراپی یک روش ایمن و کارآمد است که در مقایسه با مصرف طولانیمدت مسکنها، عوارض جانبی بسیار کمتری دارد. مزایای اصلی این روش عبارتاند از:
- کاهش شدت و فرکانس درد: بسیاری از بیماران پس از چند جلسه، کاهش قابل توجهی در تعداد و شدت حملات میگرنی خود گزارش میدهند.
- کاهش وابستگی به دارو: با کنترل بهتر علائم، نیاز بیمار به مصرف مسکنها کاهش مییابد که این امر از عوارض جانبی داروها و بروز “سردردهای ناشی از مصرف بیش از حد دارو” جلوگیری میکند.
- بهبود کیفیت زندگی: کاهش درد و بهبود عملکرد فیزیکی به بیماران اجازه میدهد تا فعالیتهای روزمره خود را با راحتی بیشتری انجام دهند.
- افزایش آگاهی بدنی: بیماران یاد میگیرند که چگونه وضعیت بدن خود را اصلاح کنند و از حرکاتی که باعث تحریک درد میشود، اجتناب نمایند.

فیزیوتراپی برای رفع مشکلات میگرن
طول دوره درمان و انتظارات از فیزیوتراپی
بیشتر دورههای درمانی فیزیوتراپی برای میگرن حدود چهار تا شش هفته به طول میانجامد. برخی بیماران ممکن است طی چند روز پس از شروع درمان، تسکین درد را تجربه کنند، در حالی که در برخی دیگر، بهبود به صورت تدریجی و طی چند هفته حاصل میشود. حتی پس از پایان دوره رسمی درمان، بیماران میتوانند از تکنیکهایی که آموختهاند برای کنترل علائم خود در درازمدت استفاده کنند. انتظار میرود پس از یک دوره درمانی، بیمار یا کاهش در تعداد حملات یا کاهش در شدت درد را تجربه کند.

استفاده از فیزیوتراپی برای رفع مشکلات میگرن
سوالات متداول
علائم سردرد میگرنی شامل چه مواردی است؟
علائم اصلی شامل درد شدید و ضرباندار (معمولاً در یک طرف سر)، حالت تهوع، استفراغ، حساسیت شدید به نور، صدا و بو است. علائم دیگری مانند عدم تعادل، فشار در سینوسها و اضطراب نیز ممکن است رخ دهد.
حملات میگرن چه مدت طول میکشد؟
یک حمله میگرن اگر درمان نشود، معمولاً بین ۴ تا ۷۲ ساعت طول میکشد. تکرار حملات در افراد مختلف متفاوت است و از یک بار در سال تا چندین بار در ماه متغیر است.
آیا سردرد میگرنی خطرناک است؟
میگرن به خودی خود یک بیماری کشنده یا خطرناک محسوب نمیشود، اما به دلیل درد شدید و ناتوانکننده، میتواند کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد.
آیا میگرن درمان قطعی دارد؟
در حال حاضر درمان قطعی برای میگرن وجود ندارد. با این حال، ترکیبی از داروها، تغییرات سبک زندگی و روشهایی مانند فیزیوتراپی میتواند به کنترل موثر بیماری، کاهش علائم و پیشگیری از حملات کمک کند.
چه چیزی باعث سردرد میگرنی میشود؟
محرکهای مختلفی مانند استرس، تغییرات هورمونی، الگوهای خواب نامنظم، برخی غذاها و نوشیدنیها، نورهای شدید و بوهای تند میتوانند باعث بروز حملات میگرنی شوند.

استفاده از فیزیوتراپی برای رفع مشکلات میگرن
فیزیوتراپی یک روش درمانی موثر، ایمن و غیردارویی برای مدیریت میگرن است که با تمرکز بر مشکلات اسکلتی-عضلانی گردن و بهبود تعادل، به کاهش قابل توجه شدت و تکرار حملات کمک میکند. این رویکرد در کنار سایر روشهای درمانی، میتواند کیفیت زندگی مبتلایان به میگرن را به شکل چشمگیری بهبود بخشد.