تنگی کانال نخاعی یا استنوزیس نخاعی وضعیتی است که در آن فضای داخل کانال نخاعی باریک شده و روی اعصاب و نخاع فشار وارد میکند.
این مشکل معمولاً در نواحی گردن (ستون فقرات گردنی) و کمر (ستون فقرات کمری) رخ میدهد و میتواند باعث درد، بیحسی، ضعف و مشکلات حرکتی در اندامها شود. فیزیوتراپی برای تنگی کانال نخاعی به عنوان یک روش غیر جراحی مؤثر برای مدیریت و بهبود علائم تنگی کانال نخاع استفاده میشود.
این روش درمانی میتواند با استفاده از تکنیکهای مختلفی مانند تمرینات کششی، تقویتی، تعادلی و تکنیکهای دستی، به کاهش درد، افزایش انعطافپذیری و تقویت عضلات کمک کند. فیزیوتراپیستها با تدوین برنامههای درمانی متناسب با هر بیمار، به آنها کمک میکنند تا کیفیت زندگی خود را بهبود ببخشند.
علت تنگی کانال نخاعی چیست؟

علت تنگی کانال نخاعی
برخی از افراد با این عارضه متولد میشوند، اما در بیشتر موارد اکتسابی است. از مهمترین علتهای آن هم میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1. رشد بیش از حد استخوان
صدمات ناشی از استئوآرتریت بر روی استخوانهای ستون فقرات میتواند باعث ایجاد چرخش استخوانی شود و به دنبال آن، استخوان به سمت داخل کانال ستون فقرات رشد کرده و کانال نخاعی تنگ شود.
2. فتق دیسک
دیسکها بالشهای نرمی هستند که مانند فنر بین مهرهها قرار گرفتهاند. این دیسکها با افزایش سن کم آب میشوند و در صورت ترک خوردن، ممکن است برخی از مواد داخلی دیسک وارد کانال شود و به نخاع یا اعصاب فشار وارد کند.
3. رباطهای ضخیم
رباطها با بافتهای سفت و سختی که دارند، استخوانهای ستون فقرات را محکم نگه میدارند. رباطها ممکن است با مرور زمان سفتتر و سختتر شده و به سمت داخل کانال نخاعی برآمده شوند.
4. تومورها
تومورها ممکن است در داخل نخاع، در غشایی که نخاع یا فضای بین نخاع و مهرهها را میپوشانند، شکل بگیرند. این موارد در تصویربرداری ستون فقرات با ام آر آی و سیتیاسکن قابل شناسایی هستند.
5. صدمات نخاعی
حوادث رانندگی و سایر تروما میتواند باعث جابجایی یا شکستگی یک یا چند مهره شود. استخوان جابجا شده از شکستگی نخاع ممکن است به محتویات کانال نخاعی آسیب برساند. تورم بافت مجاور بلافاصله بعد از جراحی کمر نیز میتواند بر نخاع یا اعصاب فشار وارد کند.
بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی آسیب نخاعی
فیزیوتراپی برای تنگی کانال نخاعی
فیزیوتراپی برای تنگی کانال نخاعی نقش مهمی در بهبود این عارضه دارد. این روش درمانی غیر جراحی با استفاده از تمرینات کششی، تقویتی و تکنیکهای دستی، به کاهش درد و افزایش انعطافپذیری عضلات کمک میکند. به صورت کلی درمان کمردرد با فیزیوتراپی با استفاده از روشهای غیرتهاجمی امکان پذیر است.
همچنین، فیزیوتراپیستها به بیماران آموزش میدهند چگونه وضعیت بدنی مناسبی داشته باشند و از حرکاتی که ممکن است فشار بیشتری بر نخاع وارد کند، پرهیز کنند.
در ادامه تعدادی از بهترین روشها و تمرینات فیزیوتراپی برای تنگی کانال نخاعی ذکر شده است:
لیزر درمانی
لیزر درمانی یا لیزر پرتوان یکی از پیشرفتهای مهم در زمینه سلامت بوده است. لیزر پرتوان با تابش انرژی نور بر بافت آسیب دیده، مکانیستم بیولوژیکی بدن را تحریک میکند که باعث بازسازی بافت آسیب دیده و تسکین درد و بهبودی میشود.
تمرینات کششی
تمرینات کششی مانند آباژورهای گردنی و کمری و تمرینات تقویتی مانند تقویت عضلات پشت و شکم میتوانند به افزایش انعطافپذیری و تقویت عضلات کمک کنند. این اقدامات باعث کاهش فشار بر نخاع و عصبها میشود.
تمرینات تقویتی
تقویت عضلات اطراف ستون فقرات میتواند به بهبود پایداری و حمایت از نخاع کمک کند و جلوی وارد آمدن فشار بیشتر بر عصبها را بگیرد. این تمرینات مکانوتراپی شامل تقویت عضلات کمر، شکم و لگن است که میتواند با استفاده از وزنههای سبک یا تمرینات بدون وزنه انجام شود.
تمرینات تعادلی و استقامتی
تمریناتی که به بهبود تعادل بدن کمک میکنند، میتوانند از عوارض تنگی کانال نخاع جلوگیری کنند. این تمرینات شامل ایستادن روی یک پا، حرکتهای تعادلی با چشم بسته و استفاده از ابزارهای تعادلی مانند توپهای تمرینی است. این تمرینات به بهبود هماهنگی و کاهش خطر افتادن کمک میکنند.
تکنیکهای دستی
ماساژ درمانی و تکنیکهای دستی مانند ماساژ عمیق بافتها میتوانند به کاهش تنش عضلانی، افزایش جریان خون و بهبود حرکت مفاصل کمک کنند. این تکنیکها باعث کاهش درد و افزایش راحتی بیماران میشوند.
آموزش وضعیت بدنی و ارگونومی
فیزیوتراپیستها به بیماران آموزش میدهند که چگونه وضعیت بدنی مناسبی در فعالیتهای روزمره و شغلی خود داشته باشند تا فشار بر ستون فقرات کاهش یابد. این شامل روشهای صحیح نشستن، ایستادن و برداشتن اجسام است.
استفاده از تجهیزات کمکی
استفاده از تجهیزاتی مانند قرقرهها، کفهای ضد لغزش و اجزای پشتیبان میتواند در افزایش ایمنی و کاهش فشار بر نخاع کمک کند. این تجهیزات میتوانند به راحتی در خانه یا محیط کار استفاده شوند.
تمرینات تنفسی
تمرینات تنفسی برای تقویت عضلات تنفسی و افزایش قابلیت اکسیژنرسانی به بافتها میتواند به بهبود عملکرد ریه و کاهش خستگی در افراد مبتلا به تنگی کانال نخاع کمک کند. این تمرینات شامل تنفس عمیق و کنترل شده و تمرینات دیافراگمی است.
تمامی تمرینات و روشهای فیزیوتراپی برای تنگی کانال نخاعی باید تحت نظر و راهنمایی یک فیزیوتراپیست متخصص انجام شوند تا به بهترین نتایج ممکن دست یابید. فیزیوتراپیستها برنامههای درمانی را بر اساس شرایط و نیازهای خاص هر بیمار تنظیم میکنند تا به بهبود و افزایش کیفیت زندگی بیماران کمک کنند.
روشهای پیشگیری از تنگی کانال نخاعی

روشهای پیشگیری از تنگی کانال نخاعی
اگر این عارضه ارثی نباشد، میتوان جلوی شروع علائم یا پیشرفت آن را گرفت. برخی از بهترین روشهای پیشگیری از تنگی کانال نخاعی در ادامه معرفی شدهاند:
- ورزش منظم: ورزش باعث تقویت عضلات و انعطافپذیری ستون فقرات میشود. تمرینات هوازی همچون پیادهروی، شنا، دوچرخهسواری و غیره، همگی برای ستون فقرات بسیار مفید هستند.
- وضعیت بدنی خوب: نحوه صحیح بلند کردن اجسام را یاد بگیرید. روی تشکهای محکم بخوابید و روی صندلیهایی بنشینید که از قوس طبیعی کمر شما پشتیبانی میکنند.
- کنترل وزن: وزن اضافی باعث وارد آمدن فشار بیشتر روی ستون فقرات و کانال نخاعی میشود و میتواند نقش مهمی در بروز علائم تنگی کانال نخاعی داشته باشد.
سخن پایانی
به طور کلی، فیزیوتراپی برای تنگی کانال نخاعی به عنوان یک روش موثر غیرجراحی در مدیریت و بهبود این عارضه نقش بسیار مهمی دارد. این درمان شامل تمرینات متنوعی است که به کاهش درد، افزایش انعطافپذیری، تقویت عضلات، بهبود حرکت و کاهش فشار بر اعصاب و نخاع کمک میکند. تمرینات کششی، تقویتی، تعادلی و تکنیکهای دستی همگی به عنوان بخشهای اساسی این درمان مطرح هستند. همچنین، آموزشهای ارگونومی و استفاده از تجهیزات کمکی نیز در بهبود شرایط بیماران تاثیرگذار هستند.
همکاری مستمر با فیزیوتراپیست و پایبندی به برنامههای درمانی مناسب، میتواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران با تنگی کانال نخاع کمک شایانی کند.