شکستگی جونز یکی از آسیبهای نسبتاً شایع پا است که بهویژه در ورزشکاران و افراد فعال دیده میشود. این شکستگی در استخوان پنجم متاتارس، یعنی استخوان بلندی که در لبه خارجی پا قرار دارد و به انگشت کوچک متصل میشود، رخ میدهد. درک این آسیب، علائم آن و روشهای درمانی موجود میتواند به بهبودی سریعتر و جلوگیری از مشکلات آینده کمک کند.در این مطلب از فیزیوتراپی راحیل تلاش میکنیم تا بهصورت جامع به بررسی این آسیب بپردازیم؛ از علائم اولیه و روشهای تشخیص دقیق گرفته تا درمانهای غیرجراحی، فیزیوتراپی تخصصی و مراقبتهای پس از بهبودی.
شکستگی جونز چیست
شکستگی جونز چیست؟
شکستگی جونز (Jones Fracture) یک شکستگی خاص در پایهی استخوان پنجم متاتارس پا است. این استخوان در بخش خارجی کف پا قرار دارد و شکستگی دقیقاً در نقطهای بین پایه و تنه اصلی استخوان اتفاق میافتد.
ویژگی اصلی که این شکستگی را از سایر شکستگیهای این استخوان متمایز میکند، محل آن است. این ناحیه به دلیل داشتن خونرسانی ضعیف، فرآیند بهبودی کندتری دارد. به همین دلیل، درمان آن ممکن است چالشبرانگیزتر باشد و گاهی خطر جوش نخوردن استخوان یا نیاز به درمانهای جدیتر وجود دارد.
علائم شایع شکستگی جونز
علائم این شکستگی معمولاً بهطور ناگهانی پس از یک ضربه یا پیچخوردگی بروز میکند. در برخی موارد نیز ممکن است در اثر فشارهای مکرر و بهتدریج ایجاد شود. مهمترین علائم عبارتاند از:
معاینه رایگان توسط فیزیوتراپیست محسن بیات
اطلاعات تماس خود را وارد کنید.
توجه داشته باشید؛ فیزیوتراپی راحیل در شهر اصفهان قرار دارد.- درد شدید در قسمت خارجی و میانی پا
- تورم و کبودی در ناحیه آسیبدیده
- حساسیت به لمس در پایه انگشت کوچک پا
- مشکل در راه رفتن و ناتوانی در تحمل وزن روی پای آسیبدیده
چه عواملی باعث شکستگی جونز میشوند؟
این شکستگی معمولاً به دلیل یک ضربه ناگهانی یا استرس و فشار بیش از حد روی پا ایجاد میشود. دلایل اصلی بروز آن شامل موارد زیر است:
- پیچخوردگی ناگهانی پا به سمت داخل: این حرکت باعث ایجاد فشار شدید روی لبه خارجی پا میشود.
- فشار مکرر و استرس: فعالیتهای ورزشی مانند دویدن و پریدن، بهویژه با افزایش ناگهانی شدت تمرینات، میتوانند باعث شکستگیهای استرسی شوند.
- ضربه مستقیم: برخورد یک جسم سخت به لبه خارجی پا نیز میتواند عامل این شکستگی باشد.
این آسیب در ورزشهایی مانند فوتبال، بسکتبال و رقص، که با تغییر مسیرهای ناگهانی، پرش و پیچ خوردگی مچ پا همراه هستند، بیشتر دیده میشود.
انواع شکستگی جونز
انواع شکستگیهای استخوان پنجم پا
برای درک بهتر، باید بدانید که سه نوع اصلی شکستگی در استخوان پنجم متاتارس وجود دارد. شناخت این موارد میتواند به شما در تشخیص دقیقتر علت درد روی پا کمک کند:
1. شکستگی کندگی (Avulsion Fracture)
این نوع، شایعترین شکستگی در این استخوان است. در این حالت، یک تاندون یا رباط، تکه کوچکی از استخوان را از جای خود جدا میکند. این شکستگی معمولاً به خوبی و با درمانهای سادهتر بهبود مییابد.
2. شکستگی جونز (Jones Fracture)
این شکستگی در ناحیهای با خونرسانی ضعیف رخ میدهد و به همین دلیل درمان آن دشوارتر است و احتمال بروز عوارض در آن بیشتر است.
3. شکستگی رقصندهها (Dancer’s Fracture)
این شکستگی در تنه یا شفت استخوان متاتارس ایجاد میشود و معمولاً در اثر پیچخوردگی یا ضربه رخ میدهد. بهبودی آن نیز معمولاً سادهتر از شکستگی جونز است.
تشخیص و درمان کستگی جونز
چگونه پزشک شکستگی را تشخیص میدهد؟
پزشک ابتدا با پرسیدن سوالاتی در مورد چگونگی آسیب و زمان شروع درد، به ارزیابی اولیه میپردازد. سپس از طریق معاینه فیزیکی و فشار دادن آرام نواحی مختلف پا، محل دقیق درد را مشخص میکند. تشخیص قطعی معمولاً با تصویربرداری با اشعه ایکس (X-ray) انجام میشود. در مواردی که شکستگی در تصاویر اولیه مشخص نباشد، ممکن است از MRI یا سیتی اسکن استفاده شود.
روشهای درمان شکستگی جونز بدون جراحی
درمان اولیه برای شکستگی جونز معمولاً غیرجراحی است، بهخصوص اگر استخوان جابجا نشده باشد. این روشها شامل موارد زیر است:
- بیحرکتی: پای آسیبدیده با استفاده از گچگیری یا بوت طبی ثابت نگه داشته میشود تا استخوان فرصت ترمیم پیدا کند. این دوره معمولاً بین ۶ تا ۸ هفته طول میکشد.
- استراحت: مهمترین بخش درمان، خودداری از قرار دادن وزن روی پای آسیبدیده است. برای این کار معمولاً از عصا استفاده میشود.
- روش RICE: برای کنترل درد و ورم در روزهای اول، استفاده از روش استراحت (Rest)، یخ (Ice)، کمپرس (Compression) و بالا نگه داشتن پا (Elevation) توصیه میشود.
چه زمانی برای شکستگی جونز جراحی لازم است؟
جراحی زمانی توصیه میشود که درمان غیرجراحی موفقیتآمیز نباشد یا شرایط خاصی وجود داشته باشد. این شرایط عبارتاند از:
- اگر قطعات شکسته استخوان بیش از حد جابجا شده باشند.
- در ورزشکاران حرفهای که نیاز به بازگشت سریعتر به فعالیتهای ورزشی دارند.
- اگر پس از چند هفته بیحرکتی، علائمی از بهبودی در تصاویر اشعه ایکس دیده نشود.
در عمل جراحی، معمولاً یک پیچ فلزی داخل استخوان قرار داده میشود تا قطعات شکسته را ثابت نگه دارد و به جوش خوردن بهتر کمک کند.
نقش فیزیوتراپی در بهبود شکستگی جونز
فیزیوتراپی بخش بسیار مهمی از فرآیند درمان شکستگی جونز است، چه با جراحی و چه بدون آن. پس از باز کردن گچ یا اتمام دوره نقاهت جراحی، عضلات پا ضعیف شده و دامنه حرکتی مفاصل کاهش مییابد. در این مرحله، درمان آسیب های فوتبال با فیزیوتراپی و سایر آسیبهای مشابه میتواند الگوی بسیار مؤثری برای بازتوانی شکستگی جونز باشد. فیزیوتراپیست با طراحی یک برنامه درمانی هدفمند به موارد زیر کمک میکند:
- کنترل درد و ورم با استفاده از روشهایی مانند یخگذاری و الکتروتراپی.
- تقویت عضلات ضعیفشده پا و مچ پا برای جلوگیری از آسیبهای مجدد.
- بهبود دامنه حرکتی مفاصل از طریق تمرینات کششی و حرکتی.
- بازگشت ایمن و تدریجی به فعالیتهای روزمره و ورزشی.
سوالات متداول در مورد شکستگی جونز
۱. دوره بهبودی شکستگی جونز چقدر طول میکشد؟
بهبودی کامل این شکستگی، چه با جراحی و چه با گچگیری، معمولاً بین ۶ تا ۸ هفته زمان میبرد. با این حال، بازگشت به فعالیتهای سنگین ورزشی ممکن است به ۱۰ تا ۱۲ هفته زمان نیاز داشته باشد.
۲. آیا میتوانم با پای شکسته راه بروم؟
خیر. راه رفتن روی پای آسیبدیده دردناک است و میتواند باعث جابجایی بیشتر شکستگی و تأخیر در بهبودی شود. برای بهبودی مناسب، استخوان نیاز به بیحرکتی کامل و عدم تحمل وزن دارد.
۳. چرا شکستگی جونز دیرتر از شکستگیهای دیگر خوب میشود؟
این شکستگی در ناحیهای از استخوان رخ میدهد که جریان خون ضعیفی دارد. خونرسانی مناسب برای ترمیم و جوش خوردن استخوان ضروری است و ضعف آن باعث میشود روند بهبودی کندتر و پیچیدهتر شود.
۴. آیا همیشه برای درمان شکستگی جونز به جراحی نیاز است؟
خیر. در بسیاری از موارد، بهویژه اگر شکستگی بدون جابجایی باشد، درمان با روشهای غیرجراحی مانند گچگیری و استراحت موفقیتآمیز است. جراحی تنها در موارد خاص مانند جابجایی شدید، عدم بهبودی یا برای ورزشکاران حرفهای توصیه میشود.
