خواب رفتن پا یا پارستزی حسی ناخوشایند و بیحسی موقت بوده که اغلب بیخطر است، اما تکرار مداوم یا همراهی آن با علائم دیگر، نیازمند توجه و بررسی دقیق پزشکی است.
در این مقاله این موضوع را شرح میدهیم و روشهای پیشگیری و درمان و زمان مناسب مراجعه به پزشک را به تفصیل شرح خواهیم داد.
چه زمانی خواب رفتن پا خطرناک است و نشانه بیماری جدیتری است؟
خواب رفتن گاهبهگاه پا معمولاً نگرانکننده نیست اما اگر این حالت مکرراً رخ دهد یا شدید باشد، میتواند نشانهای از یک مشکل زمینهای جدیتر باشد و نیاز به بررسی پزشکی دارد.
برخی از بیماریها و شرایطی که میتوانند باعث خواب رفتن مزمن یا شدید پا شوند عبارتند از:
آسیب به اعصاب
آسیب به اعصاب میتواند به علت بیماریهای متعددی بروز پیدا کند مانند:
- دیابت
- بیماریهای خودایمنی (حمله اشتباه بدن به بافتهای خود)
- عفونتها
- کمبود ویتامینها
- مصرف الکل
- قرار گرفتن در معرض سموم
- مصرف برخی داروها (داروهای شیمیدرمانی، داروهای HIV، داروهای قلب و فشار خون، داروهای ضد عفونت و ضد تشنج)
فشرده شدن اعصاب مرکزی
مشکلاتی در ستون فقرات مانند دیسک کمر یا گردن بیرونزده یا تنگی کانال نخاعی میتوانند به ریشههای عصبی که به سمت پاها میروند فشار وارد کرده و باعث بیحسی، گزگز و درد شوند.
آسیبهای نخاعی
صدمات وارده به نخاع نیز میتوانند منجر به علائم خواب رفتگی و بیحسی در پاها شوند.
سکته مغزی یا تومور مغزی
اگرچه کمتر شایع است، اما سکته مغزی یا وجود تومور در مغز که ناحیه کنترلکننده حس پاها را درگیر کند، میتواند باعث خواب رفتگی یا بیحسی ناگهانی شود.
نارسایی کلیه
در نارسایی کلیوی، تجمع مواد زائد و سموم در خون میتواند به اعصاب آسیب برساند و باعث خواب رفتگی، بهخصوص در پاها، شود.
کمکاری تیروئید
کمکاری شدید و درماننشده تیروئید در موارد نادر میتواند به اعصاب آسیب زده و منجر به خواب رفتگی شود.
بیماریهای ژنتیکی
برخی اختلالات ژنتیکی نادر میتوانند سیستم عصبی را تحت تأثیر قرار داده و باعث نوروپاتی و خواب رفتگی شوند.
خواب رفتن پا
تشخیص علت خواب رفتن پا
برای تشخیص دقیق علت خواب رفتن پا، بهخصوص اگر مکرر یا شدید باشد، پزشک ابتدا شرح حال کاملی از شما میگیرد و معاینه فیزیکی انجام میدهد. این معاینه شامل بررسی رفلکسها، قدرت عضلانی و حس لامسه در پاها است. پزشک همچنین در مورد سوابق پزشکی، داروهای مصرفی و سابقه خانوادگی سوال خواهد کرد.
بسته به یافتههای اولیه، ممکن است آزمایشهای بیشتری تجویز شوند:
آزمایش خون
برای بررسی سطح قند خون، سطح ویتامینها، عملکرد کلیه و تیروئید، وجود عفونت یا نشانگرهای بیماریهای خودایمنی.
تستهای عملکرد عصبی
این تست برای بررسی وضعیت عملکرد اعصاب استفاده میشود.
تستهای تصویربرداری
برای بررسی مغز، نخاع و ستون فقرات از نظر وجود تومور، دیسک بیرونزده یا سایر مشکلات ساختاری از تستهای تصویربرداری استفاده خواهد شد.
خواب رفتن پا
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگرچه خواب رفتن موقت پا معمولاً بیخطر است، در صورت مشاهده هر یک از علائم هشداردهنده زیر، حتماً و در اسرع وقت به پزشک (ترجیحاً متخصص مغز و اعصاب) مراجعه کنید:
- خواب رفتگی مکرر، شدید یا طولانیمدت.
- انتشار خواب رفتگی به سایر قسمتهای بدن.
- بروز خواب رفتگی در هر دو پا بهطور همزمان.
- همراهی خواب رفتگی با ضعف عضلانی در پاها یا مشکل در راه رفتن و حفظ تعادل.
- همراهی با درد شدید.
- همراهی با مشکلات بینایی (تاری دید یا کاهش دید).
- همراهی با مشکل در تکلم.
- همراهی با سرگیجه یا احساس گیجی.
- همراهی با از دست دادن کنترل ادرار یا مدفوع.
- اگر خواب رفتگی ناگهانی شروع شود.
درمان خواب رفتن پا
درمان خواب رفتن پا کاملاً به علت زمینهای آن بستگی دارد. هدف اصلی، شناسایی و درمان عامل ایجادکننده است.
درمان بیماری زمینهای
اگر خواب رفتگی ناشی از دیابت، بیماری خودایمنی، عفونت، نارسایی کلیه یا کمکاری تیروئید باشد، تمرکز بر کنترل و درمان آن بیماری خواهد بود.
تغییر یا تنظیم داروها
اگر داروی خاصی عامل خواب رفتگی باشد، پزشک ممکن است دوز آن را تغییر دهد یا داروی جایگزینی تجویز کند.
تأمین ویتامینها
در صورت کمبود ویتامین، مصرف مکملهای مناسب یا اصلاح رژیم غذایی توصیه میشود.
فیزیوتراپی
تمرینات کششی و تقویتی (مکانوتراپی) میتوانند به بهبود عملکرد اعصاب و کاهش فشار روی آنها کمک کنند.
جراحی
در مواردی مانند فشردگی شدید عصب به دلیل دیسک بیرونزده، تومور یا سندرم تونل تارسال، ممکن است جراحی برای برداشتن فشار از روی عصب لازم باشد.
تغییر سبک زندگی
اصلاحاتی مانند کاهش وزن، ترک سیگار، پرهیز از الکل و مدیریت استرس میتواند به بهبود سلامت کلی اعصاب کمک کند.
احساس گزگز در کف پا
سوالات متداول
آیا خواب رفتن پا همیشه خطرناک است؟
خیر، در اکثر موارد، خواب رفتن موقتی پا که ناشی از فشار موضعی است، خطرناک نیست و بهسرعت برطرف میشود. خطر زمانی مطرح میشود که این حالت مکرر، شدید، طولانیمدت باشد یا با علائم دیگری همراه شود.
علت اصلی خواب رفتن پا چیست؟
شایعترین علت، فشار موقت بر اعصاب پا به دلیل وضعیت نامناسب بدن است. اما علل دیگری مانند دیابت، کمبود ویتامین، بیماریهای خودایمنی و فشردگی اعصاب در ستون فقرات نیز میتوانند باعث آن شوند.
آیا خواب رفتن پا ربطی به گردش خون دارد؟
اگرچه تصور رایج این است، اما علت اصلی خواب رفتگی معمولاً فشار بر عصب است، نه کاهش جریان خون. با این حال، برخی مشکلات گردش خون نیز میتوانند علائم مشابهی ایجاد کنند.
برای درمان خواب رفتگی پا به چه دکتری مراجعه کنیم؟
اگر خواب رفتگی پا مکرر یا نگرانکننده است، بهتر است ابتدا به پزشک عمومی یا متخصص داخلی مراجعه کنید. در صورت نیاز، ممکن است شما را به متخصص مغز و اعصاب ارجاع دهند.
آیا درمان خانگی برای خواب رفتن پا وجود دارد؟
برای موارد خفیف و موقتی، تغییر وضعیت بدن، ماساژ ملایم و حرکت دادن پا معمولاً کافی است. رعایت رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و حفظ وزن مناسب نیز به پیشگیری کمک میکند. اما درمان قطعی به علت زمینهای بستگی دارد و ممکن است نیاز به درمان پزشکی باشد.
خوابرفتن پا
خواب رفتن پا یا پارستزی، اغلب یک پدیده موقتی و بیضرر ناشی از فشار بر اعصاب است که با تغییر وضعیت بدن بهبود مییابد. با این حال، تکرار مداوم، شدت زیاد، طولانی شدن یا همراهی آن با علائمی مانند ضعف، درد، سرگیجه یا مشکلات بینایی میتواند نشاندهنده بیماریهای جدیتری مانند دیابت، ام اس، آسیبهای عصبی یا مشکلات ستون فقرات باشد و نیازمند مراجعه فوری به پزشک و تشخیص دقیق علت است.
