درد شانه پس از زایمان مشکلی شایع بین مادران تازهکار است که میتواند فعالیتهای روزمره آنها را تحتتأثیر قرار دهد. این مادران تجربه کمککننده مادری را ندارند و همین موضوع سبب میشود تا با سختیهایی روبهرو شوند. نگهداری طولانیمدت نوزاد، شیردهی و تغییر وضعیت بدن، فشار زیادی به عضلات شانه، گردن و کمر وارد میکند. این مطلب از فیزیوتراپی راحیل به بررسی علل این درد و ارائه راهکارهای عملی برای درمان درد شانه ناشی از حمل نوزاد و پیشگیری از آن خواهد پرداخت.
چرا مادران پس از زایمان دچار درد شانه میشوند؟
درد شانه در مادران پس از زایمان دلایل مختلفی دارد که عموماً به تغییرات بدن در دوران بارداری و فشارهای فیزیکی ناشی از مراقبت از نوزاد مربوط میشود. شایعترین این دلایل عبارتاند از:
1. وضعیت نامناسب بدن هنگام شیردهی و بغل کردن نوزاد
یکی از مهمترین دلایل درد شانه در مادران جدید، وضعیت نامناسب بدن هنگام شیردهی و در آغوش گرفتن نوزاد است. در این حالت، برای نزدیک کردن نوزاد به سینه، اغلب شانهها گرد شده و به سمت جلو میآیند و بالاتنه خم میشود. این وضعیت، فشار زیادی به عضلات گردن، شانه و پشت وارد میکند و میتواند باعث درد و گرفتگی عضلانی شود. این موضوع شباهت زیادی به عواملی دارد که باعث کمردرد دوران بارداری و پس از زایمان میشوند، زیرا ضعف عضلات مرکزی و وضعیت نامناسب بدن در هر دو حالت فشار زیادی ایجاد میکند.
2. ضعف عضلات مرکزی و تغییرات فیزیولوژیکی
در طول بارداری، وزن اضافی و تغییرات هورمونی، به خصوص هورمون ریلکسین، باعث شل شدن رباطها و مفاصل میشود تا بدن برای زایمان آماده شود. این شلشدگی میتواند در مفاصل شانه نیز رخ دهد. همچنین، پس از زایمان و با از بین رفتن وزن اضافی شکم، مرکز ثقل بدن به سرعت تغییر میکند. این تغییرات همراه با ضعف عضلات مرکزی شکم و پشت، باعث ایجاد وضعیت نامناسب در بدن و در نتیجه فشار به شانهها میشود.
3. حمل مداوم نوزاد
مادران در طول روز بارها نوزاد خود را در آغوش میگیرند و حمل میکنند. این کار فشار زیادی به عضلات دست و شانه وارد میکند و در صورت استفاده از وضعیتهای نادرست، میتواند باعث کشیدگی و درد شود.
راهکارهای درمانی و تسکین درد شانه ناشی از حمل نوزاد
با توجه به دلایل ذکر شده، خوشبختانه راهکارهای ساده و مؤثری برای درمان درد شانه ناشی از حمل نوزاد وجود دارد که مادران میتوانند در خانه از آنها استفاده کنند:
1. اصلاح وضعیت بدن
اصلاح وضعیت بدن، به خصوص هنگام شیردهی، مهمترین قدم برای کاهش درد است. هنگام شیردهی، سعی کنید شانهها را به سمت پایین و عقب بکشید و پشت خود را صاف نگه دارید. از بالشهای شیردهی یا بالشتک برای قرار دادن نوزاد در ارتفاع مناسب استفاده کنید تا مجبور نباشید برای نزدیک شدن به او، خم شوید. همچنین، هنگام بغل کردن نوزاد، از کل بدن برای تحمل وزن او کمک بگیرید و از بازوها و شانهها برای این کار استفاده نکنید.
2. ماساژدرمانی
ماساژ میتواند به کاهش گرفتگی و اسپاسم عضلات کمک کرده و جریان خون را بهبود ببخشد. با ماساژ دادن ملایم عضلات سفت شانه و گردن، میتوانید تنش را کاهش دهید. البته بهتر است از یک فرد متخصص کمک بگیرید تا ماساژ به درستی و بدون آسیب انجام شود.
3. کمپرس سرد و گرم
استفاده از کمپرس سرد و گرم میتواند به تسکین درد و التهاب کمک کند. در روزهای اول پس از زایمان، استفاده از کمپرس سرد برای کاهش التهاب مفاصل مؤثر است. پس از آن، برای کاهش درد عضلانی میتوانید از حمام آب گرم یا کمپرس آب گرم استفاده کنید.
4. ورزشهای کششی و تقویتی
انجام حرکات کششی ساده به شل شدن عضلات سفت و افزایش انعطافپذیری کمک میکند. در ادامه چند حرکت کششی و تقویتی مناسب برای مادران تازه فارغ شده آورده شده است.
نقش فیزیوتراپی در درمان درد شانه ناشی از حمل نوزاد
اگر با وجود رعایت نکات فوق، درد شانه بهبود نیافت یا شدید و مداوم بود، درمان درد شانه با فیزیوتراپی میتواند بسیار کمککننده باشد. فیزیوتراپیست با بررسی وضعیت شما، تمرینات و تکنیکهای درمانی مناسبی را ارائه میدهد که به تقویت عضلات، بهبود وضعیت بدن و کاهش درد کمک میکند. روشهایی مانند ماساژ درمانی تخصصی و تمرینات هدفمند بخشی از درمانهای فیزیوتراپی هستند.
پیشگیری از درد شانه در دوران بارداری و پس از زایمان
پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. با رعایت چند نکته ساده میتوانید از بروز یا شدت گرفتن درد شانه جلوگیری کنید. شناخت علت درد شانهها در زنان به شما کمک میکند تا اقدامات پیشگیرانه مؤثرتری انجام دهید:
- به وضعیت بدن خود آگاه باشید: چه هنگام ایستادن، چه هنگام نشستن و چه هنگام خوابیدن، همیشه به وضعیت بدن خود توجه کنید. پشت خود را صاف نگه دارید و شانهها را به سمت عقب بکشید.
- از بالشهای مناسب استفاده کنید: هنگام خواب، از بالشهای بارداری یا بالشهای مخصوص گردن و شانه برای حفظ وضعیت مناسب بدن و کاهش فشار استفاده کنید.
- فعالیتهای بدنی خود را تنظیم کنید: در دوران بارداری، ورزشهای سبک و حرکات کششی مناسب میتوانند به حفظ انعطافپذیری و قدرت عضلات کمک کنند. پس از زایمان نیز با مشورت پزشک، به تدریج فعالیتهای خود را از سر بگیرید.
- کاهش استرس و تنش: استرس میتواند باعث گرفتگی عضلانی شود. از تکنیکهای آرامسازی مانند حمام گرم، مدیتیشن و یا گفتگو با یک دوست برای کاهش تنشهای روحی استفاده کنید.
- ترک سیگار: سیگار کشیدن میتواند بر سلامت عمومی بدن تأثیر بگذارد و وضعیت عضلانی اسکلتی را بدتر کند.
- از دیگران کمک بگیرید: درخواست کمک از اعضای خانواده یا دوستان برای انجام کارهای روزمره میتواند فشار روی بدن شما را کاهش دهد.
علائم خطر درد شانه ناشی از حمل نوزاد
علائم خطرناک درد شانه ناشی از حمل نوزاد؛ چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در اغلب موارد، درد شانه پس از زایمان طبیعی است و با راهکارهای ساده بهبود مییابد. با این حال، در برخی شرایط، این درد میتواند نشانه یک مشکل جدیتر باشد. اگر درد شانه شما همراه با هر یک از علائم زیر بود، فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- درد شدید و ناگهانی
- دردی که با تب یا حالت تهوع همراه است
- تورم یا قرمزی در ناحیه شانه
- دردی که با مسکنهای ساده یا استراحت بهبود نمییابد
- بیحسی یا سوزنسوزن شدن در دست یا بازو
درمان درد شانه ناشی از حمل نوزاد؛ جمعبندی نکات کلیدی برای مادران تازهکار
درد شانه در مادران پس از زایمان به دلایلی مانند وضعیت نامناسب شیردهی، تغییرات فیزیولوژیکی و حمل مداوم نوزاد رخ میدهد. برای درمان درد شانه ناشی از حمل نوزاد میتوان از راهکارهای سادهای مانند اصلاح وضعیت بدن، ماساژ، کمپرس درمانی و ورزشهای کششی استفاده کرد. در صورت شدید یا مداوم بودن درد، بهتر است به پزشک یا فیزیوتراپیست مراجعه شود؛ چرا که در برخی موارد نادر، درد شانه میتواند نشانهای از یک وضعیت پزشکی جدی باشد.
سوالات متداول در مورد درمان درد شانه ناشی از حمل نوزاد
1. چرا شانه من هنگام حمل نوزاد درد میگیرد؟
این درد معمولاً به دلیل فشار طولانیمدت، وضعیت نامناسب بدن و استفاده بیش از حد از عضلات شانه و گردن ایجاد میشود.
2. چه روشهای خانگی برای درمان درد شانه ناشی از حمل نوزاد وجود دارد؟
استراحت، کمپرس گرم یا سرد، ماساژ ملایم، تغییر وضعیت نگهداری نوزاد و ورزشهای کششی سبک میتوانند کمککننده باشند.
3. آیا استفاده از بالش یا ارگونومی خاص هنگام حمل نوزاد مفید است؟
بله، استفاده از آغوشی مناسب، بالش حمایتی یا قرار دادن نوزاد نزدیک بدن فشار روی شانه را کاهش میدهد.
4. چه تمرینهایی برای تقویت شانه و کاهش درد شانه ناشی از حمل نوزاد مناسب است؟
تمرینات کششی گردن و شانه، بالا بردن بازوها، چرخش شانهها و تمرینات سبک با کش یا وزنههای کوچک میتوانند مفید باشند.
5. چه زمانی برای درد شانه ناشی از حمل نوزاد باید به پزشک مراجعه کنم؟
اگر درد شدید، مداوم، همراه با تورم، بیحسی، ضعف یا محدودیت حرکت باشد، حتماً باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.
6. آیا استفاده از مسکنها برای درمان درد شانه ناشی از حمل نوزاد توصیه میشود؟
استفاده کوتاهمدت از مسکنهای بدون نسخه مثل ایبوپروفن یا استامینوفن میتواند مفید باشد، ولی بهتر است همراه با تغییر وضعیت و تمرین باشد.
7. چقدر طول میکشد تا درد شانه ناشی از حمل نوزاد کاهش یابد؟
بسته به شدت درد و رعایت نکات مراقبتی، معمولاً چند روز تا چند هفته طول میکشد. ادامه مراقبت و تمرینها روند بهبود را سریعتر میکند.
8. آیا تغییر نحوه بغل کردن نوزاد در کاهش درد شانه واقعاً موثر است؟
بله، تغییر شانه هر چند دقیقه یکبار، نزدیک نگه داشتن نوزاد به بدن و استفاده از آغوشی ارگونومیک میتواند فشار روی شانه را کاهش دهد.
9. آیا فیزیوتراپی برای درمان درد شانه ناشی از حمل نوزاد توصیه میشود؟
بله، فیزیوتراپی میتواند با تمرینات تخصصی، ماساژ و آموزش وضعیت صحیح بدن به کاهش درد و پیشگیری از بازگشت آن کمک کند.
10. چگونه از بروز درد شانه هنگام حمل نوزاد جلوگیری کنم؟
استفاده از آغوشی مناسب، تقویت شانه و گردن، تغییر وضعیت مداوم، استراحت کافی و رعایت اصول ارگونومی میتواند به پیشگیری کمک کند.
